سهیلا صادقی فسایی - دانشیار جامعه شناسی دانشگاه تهران
ایمان عرفان منش - دکتری تخصصی جامعه شناسی فرهنگی از دانشگاه تهران

بر اساس رویکرد «فناوری اجتماعی»، در شرایط کنونی فناوریهای ارتباطی و اطلاعاتی با فعالیتهای فراغتی نوجوانان ادغام شده و پیوند یافتهاند. این فعالیتهای فراغتی در چارچوب وسیعتری از اقتضائات بیرونی کنش و همچنین شرایطی قرار دارند که انتخاب کنشگر در آن رقم میخورد. این مقاله تلاش میکند ضمن ارائه سنخبندی از انواع فعالیتهای فراغتی بیرون محور و فناوری محور، ترجیح واقعی نوجوانان را در انتخاب آن ها با توجه به تفاوتهای جنسیتی واکاوی کند. بر این اساس، با ۱۲۰ نوجوان دختر و پسر در سال تحصیلی ۱۳۹۵۱۳۹۶ مصاحبههایی نیمهساختارمند در شهر تهران با توجه به نمونهگیری تیپیک و هدفمند انجام شد. نتایج نشان میدهند که ترجیح اصلی نوجوانان فعالیتهای فراغتی بیرون محور است، اما شرایط اجتماعی و چارچوب فشارها و الزامات اجتماعی و فرهنگی در عمل فعالیتهای فراغتی فناوری محور را برای آنان شکل میدهد؛ تا جایی که فناوریهای جدید در برخی موارد بهمنزله یک دوست تجلی مییابند. پسران بیش از دختران بازیهای رایانهای (و کنسولی) را به منزله فعالیت فراغتی انتخاب میکنند و بیشتر تحت تاثیر احساسات ناشی از آن ها قرار میگیرند. این در حالی است که دختران با محدودیتهای بیشتری برای فراغت بیرون محور مواجه اند. به هر حال، فعالیتهای فراغتی فناوری محور به منبع هویتی و مصرفی برای اکثر نوجوانان تبدیل شده است.

اوقات فراغت نوجوانان, ترجیح و تحمیل, فناوریهای جدید, کنش, هویت