علی شیخ مهدی - دانشیار دانشکده هنر و معماری دانشگاه تربیت مدرس
نازنین هنرخواه - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته سینما، دانشکده هنر و معماری دانشگاه تربیت مدرس

دیالکتیک خدایگان و بنده توسط ژک لکان با الهام از نظریات هگل وارد روان کاوی شده است. بر این اساس، مسئله مورد پژوهش در این مقاله، تحلیل روابط میان زوجهای چهارگانه زن و مرد در فیلم درباره الی (۱۳۸۷) ساخته اصغر فرهادی، فیلم ساز ایرانی، است. روش جمعآوری اطلاعات براساس مشاهده فیلم بوده که محتوای آن به روش تفسیری و با رویکرد روان کاوانه تجزیه و تحلیل شده و در آن از روشهای مکتب فروید استفاده شده است. شکل اول، رابطه بین شخصیتهای سپیده و امیر است که در آن زن و مرد همچنان بر سر قدرت در حال نبردند. شکل دوم، رابطه میان شخصیتهای نازی و منوچهر است که زن بنده و مرد خدایگان است. شکل سوم در رابطه بین شخصیتهای شهره و پیمان برقرار است که زن در عین پذیرش خدایگانی مرد، تظاهر میکند که خودش خدایگان است. شکل آخر در رابطه بین شخصیتهای الی و احمد است که دو طرف رابطه تمایل دارند که بنده باشند. نتیجه حاصل از این مقاله چنین است که در جامعه مردسالار ایرانی، روابط میان زوجهای زن و مرد به صورت دیالکتیک خدایگان و بنده در قالب سازوکارهای دفاع روانی شخصیتها در فیلم اصغر فرهادی بازنمایی شده است.

اصغر فرهادی, درباره الی, خدایگان و بنده, ژک لکان, فردریش هگل