زینب نیکنام - کارشناس ارشد زمین شناسی مهندسی،دانشگاه تربیت مدرس، گروه زمین شناسی مهندسی
علی ارومیه ای - استاد دانشگاه تربیت مدرس، گروه زمین شناسی مهندسی
محمد صالحی - شرکت مهندسی مشاور مهاب قدس

هرگونه حفاری درون زمین به منظور احداث فضای زیرزمینی مانند تونل سبب به هم خوردن تعادل تنشها شده و مخاطراتی مانند ناپایداری و لهیدگی را بوجود میآورد. دو عامل ضریب الاستیسیته توده سنگ و فشار روباره نفش اساسی در ایجاد مخاطرات دارند. در این تحقیق بخشی از تونل انتقال آب لار- کلان به طول ۹ کیلومتر از نظر پایداری و احتمال خطر لهیدگی مورد بررسی قرار گرفته است. زمین شناسی مسیر تونل شامل توالی واحدهای سنگشناسی سازندهای لالون، کوارتزیت، میلا، جیرود، مبارک، شمشک و فجن هستند که به وسیله تعداد گسل قطع شدهاند. منطقه مورد مطالعه در بخش جنوبی پهنه البرز مرکزی قرار دارد و خصوصیات ساختاری البرز در آن حاکم است. ضخامت روباره بین ۲۰ تا ۱۱۵۰ متر متغیر است و واحدهای سنگ شناسی از نظر ضریب الاستیسته و دیگر خصوصیات مهندسی اختلاف فاحشی با یکدیگر دارند. از نرم افزارهای تخصصی FLAC-۲d و Phase۲ نیز برای پیشبینی تغییرشکلهای احتمالی به کار گرفته شدند. نتایج حاصله نشان میدهد که واحدهای شیلی سازند شمشک باتوجه با تحمل بیشترین مقدار فشار روباره و برخورداری از ضریب الاستیسته کم در معرض بیشترین جابه جایی و به مقدار کمتر واحدهای شیلی و ماسه سنگی سازند جیرود نسبت به سایر سازندها در معرض چنین شرایطی قرار میگیرند.

لهیدگی، تونل انتقال آب، ضریب الاستیسیته