معین جهان تیغ - دانشآموخته دکتری علوم و مهندسی آبخیز، دانشگاه گرگا ن
منصور جهان تیغ - دانشیار، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی سیستان، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، زابل

آبخیزداری علمی است که مداوم در حال تحول است، الگویی که در برگیرنده مدیریت زمین، آب، خاک و گیاه و سایر منابع در یک منطقه برای اهداف زیست محیطی، اقتصادی- اجتماعی تعریف شده است. دیدگاه مدیریت جامع آبخیز برای بهره برداری پایدار از منابع با تاکید بر حفظ منابع آب و خاک با استفاده از راهکارهای علمی و دانش بومی با مشارکت بهره بردان محلی می باشد. در این مقاله سه مطالعه موردی از کشورهای چین، اروپا و کانادا برای بررسی موفقیت و شکست مدیریت جامع آبخیز در پرداختن به معضلات مختلف زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی در مکان های جغرافیایی متنوع استفاده شد. اگرچه در برنامه-ریزی های مدیریت حوزه آبخیز پیشرفت هایی حاصل شده است، ولی هنوز هم مسائل متعددی وجود دارد که مانع از نتایج موفقیت آمیز مدیریت جامع آبخیز می شود که بسیاری از آنها را می توان از طریق ادغام علم و فناوری پیشرفته و هماهنگی بین رویکردهای مدیریت کل نگر اصلاح کرد. با استفاده از تجارب ملی و بین المللی نتیجه گیری می شود که مدیریت حوضه آبخیز زمانی موفق است که تمام منابع موجود در حوزه آبخیز باهم دیده شود و برنامه ریزی برای بهبود آنها نیز بر همین اساس انجام گیرد.

مدیریت جامع آبخیز، مدیریت زمین، دانش بومی، زیست محیطی.