حسین حاتمی ابرقوئی - کارشناس ارشد مهندسی معماری و مدرس دانشگاه آزاد اسلامی ابرکوه
سیدمهدی مسعودی - کارشناس ارشد مهندسی معماری و مدرس دانشگاه پیام نور ابرکوه
محمدمهدی نقی پورشهربابکی - کارشناس ارشد مهندسی معماری و مدرس دانشگاه آزاد اسلامی رفسنجان

کما بیش در قرن گذشته، تلاشهای متعددی در دستیابی به قوانین و استانداردهای خانه، محله و در نهایت شهرسازی شده است . هرچنددستورالعملهایی نظیر آیین نامههای ساختمانی، استانداردهای اطفای حریق، استانداردهای فضاها و غیره گردآوری شدهاند اما آنچه در این میان بهنظر مغفول میآید دستورالعملهایی منحصراً با هدف ارتقای کیفیت فضای اسکان و بهبود کیفی آنها میباشد. این مسئله در فضاهای شهری وضعیتحادتری دارد. پرداختن به موضوعاتی نظیر حریم شخصی، هویت، رشد و بهبود معنوی، احساس وسعت و گشودگی، مسائل روانی، تناسبات محیط و انسان و طبیعت، تعلق آفرینی و احساس صمیمیت و دوستی از جمله مواردی است که باید در این مقوله مورد توجه و دقت نظر قرار گیرند. آنچهدر این میان اهمیت مضاعفی خواهد داشت توجه به بوم و فرهنگهرمنطقه است که همانند فاکتوری مؤثر در تمام عوامل دیگر نقشآفرینی خواهدکرد. منشور حقوق اسکان با طرح پرسشهایی در راستای اهداف ذکر شده سعی در یافتن پاسخهایی درخور و تأثیر گذار دارد و گاهی الگوهای مشترک زندگی امروز را به چالش میکشد. این منشور رابطه تنگاتنگی با برنامه ریزی منطقهای و ملی و مسائل شهرنشینی و نحوه مداخله در آن دارد که مبتنی بر اصول خود بوده و در این مقاله مورد بررسی قرار خواهد گرفت. مسئلهای که در اینجا بیشتر مورد نظر است بومی سازی منشور حقوق اسکان، در کشوری فرهنگی همانند ایران است که بخش وسیعی از آن را مناطق خشک و نیمه خشک تشکیل میدهند. در واقع تنها زمانی که منشور فوق با برآوردن نیازهای مشخص اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی ملتی مشخص سازگار شود، می تواند پایه ای برای قانون گذاری یا استانداردهای اجرایی به شمار آید. از این منشور میتوان به عنوان وسیلهای برای تثبیت راهبردها در کشورهای در حال توسعه استفاده کرد. لازم به ذکر است اغلب کشورهای در حال توسعه دارای معماری بومی ارزشمندی هستند که علی رغم تغییرات سریع و بروز فناوریهای نو هنوز قابل بازخوانی و استفاده هستند. در این پژوهش از منابع کتابخانهای و میدانی همانند کتب و مقالات مستند، مراجعه به پایگاههای اینترنتی، بازدید از بافتهای تاریخی شهرهای کویری و حاشیه کویر و پژوهشهای انجام شده توسط دیگر محققان، استفاده شده است.

حقوق اسکان، معماری بومی، توسعه پایدار، برنامه ریزی شهری