سید محمد سیدی فرد - - استاد سطح عالی حوزه، حوزه علمیه، قم، ایران.
مجتبی زینی - طلبه سطح چهار، حوزه علمیه، قم، ایران

یکی از مبانی کلامی مربوط به دین اسلام نظارت دین بر جامعه و تاریخ به نحو مطلق، و شمول و فراگیری آن نسبت به همه زمان ها و مکان ها می باشد. نظریه «تفقه جامع»، بر اساس همین شمول و جامعیت، توسط آیت الله محمدحسین ملک زاده ارائه شده است. این نظریه مربوط به حوزه دین پژوهی، معرفت دینی و اسلام شناسی می باشد. تفقه جامع یعنی تحقیق در همه دین، ناظر به تحقق در همه زندگی. وصف «جامع» در عنوان «تفقه جامع» ناظر به «دین»، «انسان»، «زندگی»، «منبع و دلیل»، «روش» و «خروجی» می باشد. این نظریه، دارای منطقی جامع است که به آن «اصول الفقه بالمعنی الاعم» گفته می شود. در این منطق، «منابع معرفتی» برای دست یابی به علوم اسلامی توسعه یافته اند. بنیادی ترین منبع استنباط معارف اسلامی قرآن کریم است و منطق تفقه جامع با توجه ویژه به خطابات غیر مستقیم قرآنی از طریق «تقریر القرآن»، دامنه استفاده از قرآن را توسعه داده است. این مقاله پس از ارائه تصویری از نظریه تفقه جامع و ربط منطق آن با موضوع پژوهش حاضر (تقریر القرآن)، ابتدا به تبیین مبانی، شرایط و کیفیت استفاده از تقریر القرآن، به مثابه یک دلیل شرعی می پردازد. سپس در مرحله تطبیق سه نمونه از عدم تقریرهای قرآن را ذکر می کند و در گام بعدی، به تطبیق هفت نمونه از تقریرهای موجود در قرآن خواهد پرداخت.

قرآن کریم, دین پژوهی, منطق تفقه جامع, خطاب غیر مستقیم, تقریر القرآن