پژمان رودگرمی - محقق، بخش تحقیقات آبخیزداری و بهره وری از آب و خاک، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان تهران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
سید جعفر سیداخلاقی - محقق، بخش تحقیقات بیابان، موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور ، سازمان تحقیقات، ترویج و آموزش کشاورزی، تهران، ایران

در زمینه کمک به مهار و پیشگیری از زمین خواری در عرصه های جنگل و مرتع، پروژه ای تحقیقاتی با هدف شناخت عوامل ایجادکننده این پدیده اجرا شد. هدف اصلی این پژوهش، شناسایی و معرفی عوامل و زمینه های موثر در بروز و گسترش زمین خواری از جنبه های مختلف شامل سیاست و خط مشی، اجتماعی- اقتصادی، مدیریتی، اجرایی و عوامل موثر خارج از نظام اداره اراضی جنگل و مرتع است. برای تعیین چارچوب بررسی، از اصول و شاخص های روش ارزیابی سیستم های اداره اراضی، و برای پرسش از کارشناسان، تحلیل و تعیین عوامل زمین خواری و نتیجه گیری نهایی از روش دلفی استفاده شد. در طی حدود دو سال از ۱۵ کارشناس تحقیق و پرسش صورت پذیرفت. تاثیر هر عامل بر زمین خواری براساس مقیاس لیکرت در طی اجرای روش دلفی اندازه گیری شد. در طی تحقیق، ۳۹ مورد به عنوان عوامل موثر در زمین خواری مشخص شد. کارشناسان وجود رانت، نبود برنامه آمایش سرزمین و کاستی در افزایش سطح آگاهی مردم و ایجاد فرهنگ حفظ جنگل ها و مراتع را مهم ترین عوامل و زمینه های وقوع زمین خواری برشمردند. با شناخت عوامل زمین خواری در طی این تحقیق، می توان نتیجه گیری کرد که زمین خواری پدیده ای منتج از زمینه های اجتماعی، اقتصادی، مدیریتی، حقوقی، تاریخی و فرهنگی موجود در جامعه است و ازآنجا که بزرگ ترین فساد اقتصادی کشور نیز خوانده شده، باید اقدامات سخت افزاری و نرم افزاری بیشتری برای پیشگیری از آن صورت گیرد.

اراضی, جنگل, روش دلفی, زمین خواری, مرتع