آتنا کیان مهر - دانش آموخته دکتری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری
سید محمد حجتی - دانشیار گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری
یحیی کوچ - استادیار گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی نور، دانشگاه تربیت مدرس، نور، ایران
فرهاد قاسمی آقباش - استادیار، گروه مهندسی طبیعت، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه ملایر، ملایر

پویایی عناصر غذایی و بازگشت آنها به خاک از طریق لاشبرگ، از مهم­ترین مسیرهای چرخه عناصر غذایی در بوم سازگان­ جنگلی است. تحقیق حاضر با هدف ارزیابی پویایی عناصر غذایی در توده های خالص راش (Fagus orientalis Lipsky)، خالص ممرز (Carpinus betulus L.) و آمیخته راش- ممرز در جنگل آموزشی- پژوهشی دارابکلای ساری انجام گرفت. به این منظور در هر توده ده قطعه نمونه ۱۰۰۰ متر مربعی به صورت تصادفی اجرا و با برداشت قطر و ارتفاع درختان، آماره های توصیفی توده های مدنظر تعیین شد. سپس تله­های لاشبرگ با ابعاد ۵۰ × ۵۰ سانتی متر برای اندازه گیری مقدار لاشه­ریزی در واحد سطح و کیسه های لاشبرگ با ابعاد ۲۰×۲۰ سانتی متری (با روزنه دو میلی­متری) با ده تکرار در توده ها به مدت ۳۶۰ روز نصب و در فواصل زمانی ۶۰، ۱۲۰، ۱۸۰، ۲۴۰، ۳۰۰ و ۳۶۰ روز غلظت عناصر نیتروژن، کربن، فسفر و پتاسیم لاشبرگ­های کیسه­ها اندازه گیری شد. براساس نتایج بیشترین لاشه­ریزی برگ با ۱۸۱۷ کیلوگرم در هکتار مربوط به ماه­های آبان و آذر در توده راش بود. بیشترین ورودی عناصر تحت بررسی مربوط به توده خالص ممرز بود. روند پویایی عناصر فسفر، پتاسیم و کربن در توده های خالص و آمیخته، کاهنده با افزایش جزئی در انتهای دوره و در مورد نیتروژن افزاینده با کاهش در انتهای دوره بود. پویایی عناصر در توده آمیخته نوسان بیشتری نسبت به توده های خالص نشان داد. همچنین مشخص شد که روزهای ۲۰۰ تا ۳۰۰ پس از ریزش لاشبرگ محدوده زمانی مهمی در تغییرات اساسی روند پویایی عناصر غذایی لاشبرگ محسوب می­شود.

پویایی عناصر غذایی, تله لاشبرگ, جنگل هیرکانی, کیسه لاشبرگ