سعید زاویه - استادیار دانشگاه هنر تهران
مهدی اصل مرز - کارشناس ارشد پژوهش هنر، دانشگاه هنر تهران

مقاله ی حاضر، تحقیقی است تطبیقی بین مراسم زار در جنوب ایران (استان هرمزگان) و شرق آفریقا (سودان) که به روش توصیفی- اکتشافی و با استفاده از تکنیک های کتابخانه ای و مطالعات میدانی انجام یافته است. در میان بومیان این منطقه اعتقاد بر این است که بیماری های انسان به دلیل بادها یا هواهای شیطانی ای است که در بدن آدمی رسوخ کرده و او را دچار کسالت های روحی و جسمی می کنند. بنابراین می توان با مراسم مخصوصی این بادها را آرام کرد و بیماری را از بین برد. مراسم زار دارای موسیقی ای ریتمیک بر پایه ی سازهای کوبه ای است. موسیقی خلسه آوری که با اجرای آن و مجموعه اعمالی دیگر از جمله مراسم قربانی، درمان بیمار را موجب می شود. از آنجا که به لحاظ دیرینه شناسی، ریشه های آیین زار از آفریقای شرقی سرچشمه می گیرد و در گذر زمان در مناطقی از خاورمیانه و به ویژه کشورهای حاشیه ی خلیج فارس و دریای سرخ گسترش یافته، این پژوهش در پی آن است تا با بررسی و مطالعه ی نقاط اشتراک و افتراق این آیین در آفریقا (سودان) و ایران (هرمزگان) به روند تغییر در دو حوزه ی ساختاری (شکلی و محتوایی) و موسیقایی بپردازد.

آیین زار, باد, بیماری روحی, ساز کوبه ای, موسیقی نواحی