عبدالمجید حسینی راد - دانشیار دانشکده هنرهای تجسمی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران

چکیده شاهنامه بیش از هر اثر ادبی در ایران مصور شده و نسخه­های مصور ارزشمندی از آن تا به امروز شناخته شده است. با اینحال برخی از آنها تا کنون ناشناخته مانده­اند. نسخه­ای که در اینجا معرفی می­شود، پیش از انقلاب در اختیار دفتر مخصوص فرح پهلوی قرار داشته و در روز عید سال ۱۳۵۵، به مناسبت پنجاهمین سال شاهنشاهی پهلوی توسط فرح به شاه ایران اهدا شده است. این نسخه که تا سال­ها پس از انقلاب دسترسی به آن مقدور نبوده، تاکنون از نظر محققان پنهان مانده و از آن در نوشته­های محققان هنر ایران خبری داده نشده است. از تجدید جلد، مرمت و کیفیت نقاشی­ها می­توان پی برد که پیش از دوران پهلوی در کتابخانه قاجارها جای داشته است و اینک مامن آن کتابخانه کاخ نیاوران تهران است. این مقاله نسخه حاضر را که به سفارش حسین خان شاملو حاکم هرات در سال ۱۰۰۸ قمری صورت اتمام یافته، معرفی و  آن را به اسم "شاهنامه شاملو" نامگذاری می­کند. تحقیق حاضر  به روش تحلیل آثار با بر رسی خود نسخه و با استفاده از منابع کتابخانه­ای انجام شده است. شاهنامه شاملو در مجموع ۴۴ نگاره بدون امضا دارد و به خط نستعلیق جانی ابن محمد قاسم محمد مومن مشهور به "اصح کرمانی" است.

واژه های کلیدی نگارگری ایران, هنر صفوی, مکتب هرات, شاهنامه مصور, حسین خان شاملو, شاه عباس اول