سیدرحیم خوش نظر - دانشجوی دوره دکترای پژوهش هنر، دانشکده هنر، دانشگاه شاهد
غلامرضا اعوانی - استادگروه فلسفه، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید بهشتی
حکمت اله ملاصالحی - استادیار گروه باستان شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی
حبیب الله آیت اللهی - دانشیار گروه پژوهش هنر،دانشکده هنر،دانشگاه شاهد

نحوه تلقی عارفان مسلمان از جمله غزالی، سهروردی و نجم الدین کبری درباره نور، مراتب انوار، انوار رنگین و عالم مثال، مسائلی است که این مقاله درپی بررسی آنها است. همچنین در این پژوهش، مطالبی دربار? تاثیر آرای حکمای مسلمان، مخصوصا شیخ شهاب الدین سهروردی برهنر نگارگری ایرانی مطرح گردیده است. مسلما اگر هنرمندی واجد بینش عمیق عارفان مسلمان درباره نور و عالم مثال باشد، در آفرینش آثار هنری، با هنرمندی که واجد چنین بینش عمیقی نیست، متفاوت است. فی المثل نگارگران ایرانی به دلیل اینکه به عالم مثال توجه می کردند در آثارشان سایه روشن وعمق نمایی وجود ندارد. هنرمند از آن جهت که هنرمند است، در آفرینش هنری با ادراک خیالی عمل می کند. از این رو در مقاله حاضر، هم موقعیت ادراک خیالی در نظام ادراکی آدمی، و هم عالم خیال، که متمایز از قوه خیال و امری هستی شناختی، در نظام هستی است، مورد تحلیل قرار گرفته است. اگر قوه خیال هنرمند متذکر امور روحانی باشد، هنری که توسط او آفریده می شود، هنری مقدس است. هنر مقدس به رویای صادقه شباهت دارد زیرا مبتنی بر حقیقت و شناخت آن است. اما اگر قو? خیال هنرمند متذکر امور شیطانی باشد، هنری که توسط او آفریده می شود، هنری پست و دنیوی است.

عارفان مسلمان, عالم خیال, نگارگری, نور