سید محمود میرعزیزی - گروه موزه، دانشکده باستان شناسی و مرمت، دانشگاه هنر شیراز، شیراز، ایران

از نمودهای هنر دوره قاجار، نوعی نقاشی زیرلعابی بر روی کاشی است، که با زمینه­ی لاجوردی و حاشیه­ای از طرح­های اسلیمی به همراه قاب­بندی­های برجسته و به کارگیری مضامین ادبیات غنایی برای تزئین فضاهای بناها به کار گرفته شد. کاخ موزه گلستان به عنوان مهم­ترین بنای قاجاری و اولین اثر ثبت جهانی در تهران است، که گنجینه­ و مرجع بااصالتی از انواع نقوش کاشی­نگاری قاجاری به شمار می­آید. این کاشی­ها از نوع نقش­برجسته­ هفت­رنگ زیرلعابی است، که از مضامین متنوع  ادبیات غنایی بهره گرفته است. هدف از انجام این پژوهش، شناخت و شناسایی منابع الهام کاشی­نگاران، طبقه­بندی موضوعی و تحلیل جنبه­های زیباشناختی و بصری مضامین ادبی بکار رفته­ این کاشی­نگاره­ها می­باشد. پژوهش حاضر بر اساس روش توصیفی- تحلیلی انجام شده و مطالب آن از میان منابع معتبر موجود استخراج گردیده است. یافته­ها و شرح تصاویر به طریق میدانی و مشاهده­ی مستقیم کاشی­نگاره­ها­ پس از شناسایی، مطالعه و تحلیل شده است. بررسی­ها نشان می­دهد که مضامین و نقش­مایه­های بکار رفته بر کاشی­نگاره­های هفت­رنگ زیرلعابی این موزه بیشتر شامل مضامین ادبی برگرفته از دیوان جامی، دیوان خمسه نظامی و دیوان منطق­الطیر عطار می­باشد و از این میان، مضامین داستان­های خمسه نظامی بیشتر مورد توجه کاشی­نگاران بوده است.

قاجار, کاخ موزه گلستان, تزئینات معماری, کاشی نگاری هفت رنگ زیرلعابی, مضامین ادبیات غنایی