احمد حیدری - هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند

اغلب پژوهشگران سنگ­نگاره­ها را جزء هنرهای تجسمی محسوب می­کنند. یکی از سنگ­نگاره­های ارزشمند در خراسان­جنوبی، سنگ­نگاره نخلستان در نهبندان است. این مجموعه دارای نقوشی تجریدی و فیگوراتیو با مضامین متعدد، بر چهار قطعه سنگ منفرد، پراکنده و نزدیک هم می­باشند. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی و گردآوری اطلاعات، با شیوه کتابخانه­ای و میدانی انجام شده است. از جمله اهداف پژوهش، بررسی و معرفی نقوش نخلستان، مقایسه تطبیقی با نقوش دیگر در داخل کشور و تحلیل صورت و معنای برخی نقش­مایه­های حجاری شده است. پژوهش حاضر به­این نتیجه رسیده است که چهار قاب سنگ­نگاره­های نخلستان، اگر چه دارای تفاوت­هایی در نقش، فرم و نشانه هستند؛ ولی با مقایسه­تطبیقی به­عمل آمده میان نقوش این سنگ­نگاره­ها با نقوش سفال­، اثر مهر و سنگ­نگاره­های دیگر، می­توان گفت به احتمال تمامی نگاره­ها متعلق به عصر مفرغ(۳۰۰۰تا۱۵۰۰ق.م) هستند. از نظر موضوعی نقوش سنگ­نگاره­های نخلستان به گیاهی، جانوری، انسانی و نشانه طبقه­بندی می­شوند. در مبحث نشانه­­ها پیشنهاد گردید که نماد آنخ (زندگی جاوید) در مصر باستان، با تحولاتی که داشته، به شکل کوبه­های ویژه زنان و مردان در درب خانه­های سنتی ایرانی تا دوره قاجاریه برجای مانده است.

سنگ نگاره, نخلستان, نهبندان, نقوش انسانی, نقوش جانوری