سید محمد فدوی - دانشیار گروه ارتباط تصویری، دانشکده هنرهای تجسمی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران
عاطفه شیدمودب - کارشناس ارشد ارتباط تصویری، دانشکده هنرهای تجسمی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده شیگئو فوکودا از نوابغ طراحی گرافیک ژاپن در زمان معاصر است. این هنرمند به منظور افزایش تاثیر مضاعف در مخاطبان آثارش، فرم­ها و اشکال را به گونه­ای با یکدیگر ترکیب کرده است که دارای روابط پیچیده، غیرواقعی و غیرقابل تصور باشند و ذهن مخاطب را درگیر خود سازند. این مقاله بر مبنای روش تطبیقی-­ تحلیلی به بررسی پوسترهای این هنرمند پرداخته و این فرضیه را مطرح می­سازد که فوکودا از روش­های مختلف تکنیک خطای دید که عبارتند از تصاویر دو پهلو، بافت­های دو پهلو، تصاویر دو پهلوی سه­بعدی، تصاویر غیرممکن، تداخل شکل و زمینه و تصاویر متداخل کمک گرفته و توانسته تصاویری مبهم و گمراه­کننده ایجاد نماید. در جهت اثبات فرضیه، در ابتدا خطای باصره­ی هندسی و تصویری توضیح داده شده و در ادامه انواع روش­های خطای دید معرفی و با پوسترهای فوکودا مورد قیاس قرار گرفته­اند. در این مقایسه سعی شده توضیحات مربوط به نحوه­ی استفاده­ی هنرمند از روش­های مذکور در فرآیند طراحی به صورت آموزشی و کاربردی ارائه گردند تا بتواند مورد استفاده طراحان قرار گیرد. نتایج حاصله نشان داد که طراح، بیشتر از فن فضای مثبت و منفی و روابط تصویر و زمینه استفاده نموده و در بعضی موارد نیز با ایجاد روابط غیر­منطقی بین پاره­خط­های یک چند وجهی باعث ایجاد شگرد بصری در آثارش شده است.

واژه های کلیدی گرافیک ژاپن, شیگئو فوکودا, خطای باصره هندسی, خطای باصره تصویری, پوستر