علیرضا بهرمان - عضو هیات علمی پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، تهران

چکیده هنر موزاییک­کاری به عنوان یک عنصر تزیینی در بنا، از قدمتی چندین هزار ساله برخوردار بوده و در تمدن­های مصر، بین­النهرین، یونان، روم و بیزانس بطور گسترده مورد استفاده قرار گرفته است. اما این هنر در ایران باستان با اقبال چندانی مواجه نبوده و تنها در سطحی اندک در دوره ساسانی و در حیاط موزاییک کاخ بیشاپور، اجرا گردیده است. پژوهش پیش رو، با استفاده از روشهای علمی– آزمایشگاهی به بررسی و شناخت مواد، مصالح و تکینک­های به کار رفته در ساخت این هنر پرداخته و مقایسه­ای دارد بین مواد و مصالح و تکنیک­های ساخت موزاییک­کاری کاخ­های ساسانی و هنر موزاییک­کاری روم باستان. نتایج حاصل از مطالعات علمی- آزمایشگاهی این پژوهش، ضمن مشخص نمودن مواد و مصالح موزاییک­های ساسانی، وجه تشابه این مواد با مواد و مصالح تزیینات موزاییک­کاری تمدن روم را نیز مورد بررسی قرار می­دهد و تاثیرات متقابل آنها بر یکدیگر را ارزیابی و با توجه به ویژگی­های هنری و فنی موزاییک­های بیشاپور، سعی در شناسایی هویت ملی سازندگان آنها می­نماید. بر بستر مطالعات فنی انجام شده در این پژوهش، امکان بازآفرینی و ساخت تزیین موزاییک­کاری با تکنیک دوره ساسانی مهیا گردید. روش تحقیق این پژوهش بر بستر انجام مطالعات تئوریک، مطالعات آزمایشگاهی و تجزیه و تحلیل داده­ها در هر بخش از مطالعه استوار است.

واژه های کلیدی موزاییک, ساسانی, ملات آهکی, سنگ رسوبی, رم, بیشاپور