زینب افضلی - گروه باستان شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، تهران، ایران.
ستار خالدیان - گروه باستان شناسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه هنر شیراز، شیراز، ایران.

بر اساس منابع مکتوب تاریخی، شهر بیمند یکی از شهرهای ایالت کرمان در سده های اولیه دوران اسلامی بوده که به دلیل قرارگیری در مسیر راه های ارتباطی مهمی همچون راه های شیراز به سیرجان (مرکز ایالت کرمان)، از شهرهای مهم این دوره محسوب می شده است. با مطابقت منابع تاریخی و یافته های باستان شناسی مشخص شد که محوطه باغ بمید همان شهر بیمند در سده های اولیه اسلامی بوده است. هدف از پژوهش حاضر، گاه نگاری و گونه­شناسی سفال­های محوطه باغ­بمید از سده اول تا سده ۷ ه.ق است تا بتوان انواع گونه­های سفالی، تاریخ­گذاری نسبی و ارتباط فرهنگی این محوطه را با استقرارهای پیرامون و با دیگر مناطق دوردست روشن کرد؛ بنابراین پرسش­ های این پژوهش عبارت اند از: یافته­ های سفالی محوطه باغ­ بمید شامل چه گونه­ های سفالی می­ شوند؟ این سفال­ ها به لحاظ گاه نگاری به چه دوره یا دوره­ هایی تعلق دارند؟ و بر اساس مقایسه یافته­ های سفالی، برهمکنش و روابط منطقه ­ای و فرامنطقه ­ای این محوطه با سایر محوطه­ های پیرامونی و مناطق دوردست چگونه بوده است؟ پژوهش به روش میدانی و کتابخانه­ ای و با رویکرد توصیفی- تحلیلی و تطبیقی انجام شده است. روش کار به این صورت است که برای تاریخ­ گذاری و گونه­ شناسی یافته ­های سفالی به‎د ست آمده از بررسی این محوطه، ابتدا این یافته ­ها بر اساس شباهت در فرم، خمیره و تزیین به گروه ­های مختلف طبقه­ بندی و با مقایسه تطبیقی با نمونه ­های مشابه به دست آمده از کاوش­ها و بررسی­ های دیگر مناطق دور و نزدیک، تاریخ­گذاری نسبی آن­ها به دست آمد. نتایج نشان می­ دهد که سفال­ های سده­ های اولیه اسلامی تا سده ۷ ه.ق این محوطه شامل گونه­ های متنوعی از سفال­ های بی­ل عاب و لعاب دار است که شباهت بسیار زیادی با دیگر محوطه ­های دشت سیرجان بخصوص شهر قدیم سیرجان دارند. همچنین شباهت این سفال­ها با محوطه­ هایی چون جیرفت، غبیرا، نرماشیر و دیگر حوزه­ های فرهنگی چون غرب و جنوب غرب، حاشیه خلیج فارس، شرق و شمال شرق و حتی چین، نشان از روابط منطقه­ای و فرامنطقه ­ای این محوطه با دیگر مناطق است.

باستان شناسی دشت سیرجان, محوطه باغ بمید, یافته های سفالی, گونه شناسی, گاه نگاری