مهدی درخشان نیا - گروه مهندسی عمران، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد
مهدی قمشی - گروه سازه های آبی، دانشکده مهندسی آب و محیط زیست، دانشگاه شهید چمران اهواز
سعید اسلامیان - گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان و گروه مهندسی عمران، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد
سیدمحمود کاشفی پور - گروه سازه های آبی، دانشکده مهندسی آب و محیط زیست، دانشگاه شهید چمران اهواز

رسوب­گذاری در مخازن به­ عنوان مهم­ترین عامل در کاهش عمر مفید سدهای بزرگ شناخته می­شود. براساس مطالعات مشخص شد که عامل اصلی در جابه­ جایی رسوبات جریان­ های غلیظ بوده، بر این اساس محققین در سال­ های اخیر راهکارهای گوناگونی برای کنترل این جریان­ ها ارائه نمودند که استفاده از موانع به­ عنوان یکی از موثرترین راهکارها شناخته می­شود. با درک دقیق عملکرد این جریان­ ها و عوامل موثر بر آن­ها می­توان گامی موثر در جهت کنترل یا حذف آن­ها برداشت. بر این اساس در این تحقیق به بررسی اثر تغییرات ارتفاع مانع گابیونی (Gabion) با قطر ۷/۰ سانتی­متر تحت تاثیر پارامترهای مختلف پرداخته شده است. به این صورت که تغییرات ارتفاع مانع (۱، ۵/۱ و ۲ برابر بدنه جریان غلیظ)، دبی (۱، ۵/۱ و ۲ لیتر برثانیه)، غلظت (۱۰ و ۱۵ گرم بر لیتر)، شیب (۵/۱، ۲ و ۵/۲ درصد) موردبررسی قرار گرفت. نتایج بیانگر این مورد بود که سه پارامتر شیب کف فلوم (Flume Slope)، غلظت و دبی ورودی موردبررسی در این تحقیق از عوامل موثر بر مومنتم (Momentum) جریان بوده و با افزایش هر یک از این پارامترها، میزان عملکرد موانع با نسبت بی­بعد ارتفاع ۱ و ۵/۱ کاهش پیدا می­کند اما در مانع با نسبت بی­بعد ارتفاع ۲ عملکرد مانع بهتر شده، به­ گونه­ای که هنگام برخورد جریان با مانع اغتشاش زیاد ایجاد شده که سبب کاهش چشمگیر هد جریان غلیظ می­گردد، به این صورت که نرخ متوسط کاهش فلاکس هد (Head Flux) برای موانع با نسبت ارتفاع ۱، ۵/۱ و ۲ به­ترتیب ۳۲، ۴۵ و ۹۲ درصد می­باشد.

جریان های غلیظ, موانع گابیونی, فلاکس هد, مومنتم