حدیث پیری - گروه اقتصاد، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود، ایران.
عزیز مراسلی - گروه اقتصاد، دانشگاه فردوسی ایلام، ایلام، ایران.

هدف: هدف اصلی این مقاله بررسی رابطه علیت بین فقر و فساد در کشورهای خاورمیانه طی سال های ۱۳۹۸-۱۳۹۰ با استفاده از آزمون علیت گرنجر، گرنجر-هشیائو، تودا و یاماماتو در داده های تابلویی (Panel Data) می باشد.روش شناسی پژوهش: جامعه آماری موردمطالعه در این تحقیق شامل کشورهای عضو خاورمیانه است. اطلاعات پانل دیتا در مورد این کشورها از منابع معتبر بین المللی، از جمله بانک جهانی جمع آوری شده است که با استفاده از نرم افزار Eviews مورد آزمون قرار گرفت. متغیرهای استفاده شده در این تحقیق شامل فقر نسبی، فساد، متغیرها تولید ناخالص داخلی، نیروی کار، سرمایه گذاری عمرانی، نرخ تورم، نرخ بیکاری و نرخ رشد دستمزد می­ باشند.یافته ها: نتایج مطالعه حاکی از بین متغیر فقر و فساد در کشورهای خاورمیانه، یک رابطه علیت یک طرفه از سوی فقر به فساد در کشورهای خاورمیانه برقرار است به این معنا که با افزایش فقر، فساد افزایش پیدا می کند. این رابطه علیت یک طرفه در هر دو رویکرد علیت تایید می شود.اصالت/ارزش افزوده علمی: نتایج نشان داد که دولت با ارایه آموزش های صحیح می تواند از بروز خیلی از فساد­ها جلوگیری کند و هم چنین با ایجاد پایگاه های آموزشی در سطح کشورها و دسترسی آسان به آن برای عموم مردم به هوشیاری مردم اضافه کند. سپس توجه و بررسی مشکلات همه طبقات مردم نه فقط بررسی مشکلات قشر خاصی از مردم و حل مشکلات تا حد امکان باعث ایجاد انگیزه در مردم شده که کم تر به سمت و سوی فساد بروند و با دادن کمک های بلاعوض به قشر های ضعیف جامعه تا حدی از بروز این مشکلات جلوگیری نماید.

فقر, فساد, علیت گرنجر, علیت گرنجر-هشیائو, تودا و یاماماتو