فرشته شاه صنم - دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی دانشگاه حکیم سبزواری.سبزوار.ایران
احمد خواجه ایم - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه حکیم سبزواری.سبزوار. ایران.
ابوالقاسم رحیمی - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه حکیم سبزواری.سبزوار.ایران.
حسن دلبری - دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه حکیم سبزواری.سبزوار.ایران.

یکی از دستاوردهای زبان شناسی شناختی، کشف این حقیقت است که زبان ها برای ملموس کردن مفاهیم انتزاعی از استعاره های مفهومی بهره می برند. براساس دیدگاه لیکاف و جانسون (۲۰۰۳م) استعاره مفهومی، با استفاده از حوزه مبدا که حوزه ای ملموس است، به توضیح و تبیین حوزه مقصد، که مفهومی انتزاعی و غیرملموس است، می پردازد.استعاره های مفهومی به سه دسته ی هستی شناختی، جهتی و ساختاری تقسیم شده و استعاره های هستی شناختی در سه زیرشاخه ظرف، شیء/ ماده، شخصیت (تشخیص) جای می گیرند. منظومه بلند حماسه آرش یکی از آثار ارزشمند مهرداد اوستاست که با توجه به مضمون حماسی خود، بسیاری از مفاهیم انتزاعی را با یاری گرفتن از استعاره های مفهومی بیان کرده است. هدف این پژوهش بررسی استعاره های هستی شناختی در این اثر حماسی، با شیوه توصیفی- تحلیلی است. نگارندگان در پی پاسخ به این پرسش که استعاره های هستی شناختی در حماسه آرش چگونه به کار رفته و چه مفاهیمی از طریق این استعاره ملموس شده اند، به این نتیجه دست یافته اند که شاعر در پی بیان آه و حسرت خود از روزگار نابسامانی که از جنگ بین ایران و توران، به وجود آمده، حوزه های مقصدی همچون روزگار، زمانه، حسرت، هراس، بلا و... را با حوزه ها ی مبدا ظرف، اشیاء و اشخاص مفهوم سازی نموده است. از آن جهت که ذات حماسه با پویایی و تحرک همراه است، بیشترین مفهوم سازی با حوزه مبدا شخصیت (که به مفاهیم انتزاعی، جان و حرکت می بخشد) صورت گرفته است.

استعاره ی مفهومی, هستی شناختی, شخصیت (تشخیص), مهرداد اوستا, حماسه ی آرش