سهیلا کامجو - دانش آموخته دکتری تاریخ ایران باستان، آموزش و پرورش لار، لار، ایران

ادبیات اندرزی در بین متون پهلوی به دلیل طرح  مفاهیم اخلاقی از جایگاه ویژه­ای برخوردار است. در این راستا متن اندرزی منسوب به آذرباد مهراسپندان از موبدان موبد عصر شاپور دوم ساسانی حاوی نکات تعلیمی قابل تاملی است که با هدف تربیت نسل نگاشته شده است. جستار حاضر به روش توصیفی تحلیلی و با تکیه بر ترجمه های موجود  از منابع کهن فارسی میانه زرتشتی بر آن است تا رهیافت­های تعلیمی این متن را در خصوص زنان مورد واکاوی قرار دهد و در پی پاسخ گویی به این پرسش است که؛ تعالیم اندرزی متن آذرباد مهراسپندان در خصوص زنان چه بوده و چه عواملی بر محتوای آن تاثیرگذار بوده است؟ بررسی ها بیانگر این است که در اندرزنامه مزبور تعلیم زنان در چارچوب معطوف به زندگی خانوادگی و اجنماعی مورد توجه ویژه قرار گرفته است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که رهیافت­های تعلیمی زنان در اندرزنامه مزبور عبارتند از: ۱. اهتمام به ازدواج و فرزندآوری؛ ۲. تعلیم و فرهنگ پذیری؛ ۳. توجه به ویژگی رفتاری شرم و حیا؛ ۴. عدم اعتماد به زنان. بدین­معنا که هر چند آذرباد معتقد به فراهم نمودن بستر آموزش و تعلیم برای زنان در کنار فرزندان است؛ اما زنان را تابع مردان دانسته که می­بایست تحت تکفل همسر بوده و در روابط با آنان جانب احتیاط رعایت شود. این نگرش متاثر از سنت تعلیمی پیش از عصر ساسانی بوده که سینه به سینه منتقل شده و در ادبیات تعلیمی شفاهی، زنان را در رتبه­ای پایین­تر از مردان قرار داده و در این متن نیز بر آن صحه گذاشته شده است.

ساسانیان, متون فارسی میانه زرتشتی, زنان, اندرزنامه, آذرباد مهراسپندان