کوروش فتحی - استادیار علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه فرهنگیان، پردیس حکیم فردوسی البرز، ایران

با ورود اعراب مسلمان به ایران در پی فتوح اسلامی، اسکان آنها از نظر مکان­یابی، ارتباط و تعامل آنها با بومیان ایرانی اهمیت به­سزائی یافت. مهاجرت اعراب به ایران در سده نخست اسلامی، در مسئله مالکیت زمین و نحوه بهره­برداری و اداره آن تحولات عمیقی به­وجود آورد که در برخی موارد با با سنت های ملکی ایران و یا موازین فقهی اسلام مطابق بود، اما در بسیاری موارد در تضاد با این اصول شمرده می شد. پرسش اصلی مقاله این است که اسکان اعراب فاتح در ایران چه تحولاتی در مناسبات زمینداری و حقوق مالکیت زمین به­وجود آورد؟ برای پاسخ به این پرسش به شیوه تبیین داده های تاریخی پرداخته شده و دستاورد این پژوهش نشان می دهد که اعراب در سه قرن نخست اسلامی، برای جاری کردن قواعد شرع اسلام در سنت­ها و قوانین ملکی ایران تلاش زیادی به کار بستند، اما چالش­های بسیاری نیز پیش روی خود داشتند و این چالش ها تا قرن های بعد ادامه یافت.

اسکان اعراب در ایران, مناسبات ملکی, قواعد ملکی , مالکیت زمین در ایران, زمین داری اسلامی