احمد خلیلی - استادیار دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران
اسفندیار زبردست - استاد دانشکده شهرسازی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران
محمد مهدی عزیزی - استاد دانشکده شهرسازی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

در مطالعه حاضر به تدقیق در ویژگی­­ها و گونه­های مختلف سه کلان مفهوم رشد شهری، گسترش شهری و پراکنده­رویی شهری، و در راستای گونه­شناسی از انواع زیر­گونه­های آنها در مطالعات مختلف برنامه­ریزی شهری و منطقه­ای پرداخته شده است که همواره در متون مختلف، مشابه هم به کار رفته­اند. به عبارت دیگر، هدف این مقاله تبیین مفهومی و فضایی از واژه­هایی همچون رشد شهری، گسترش شهری و پراکنده­رویی شهری و گونه های مربوط به آن است و به دلیل تشابه و جایگزینی این مفاهیم در ادبیات جهانی، تا حد ممکن، حد و مرز هر یک از آنها و نقاط تشابه و افتراق را شناسایی نموده و در نهایت چارچوب مفهومی مشخصی برای شناسایی آنها ارائه نماید. روش تحقیق در این مطالعه نیز تلقیقی از روش­های اسنادی و روش تحلیل اکتشافی مبتنی بر تدقیق در ادبیات موضوع و تبیین تطبیقی مطالعات جهانی است. بر اساس یافته­های این مطالعه، مقاله حاضر بعد از رسیدن به ۱۰ الگوی مشخص از سه کلان مفهوم مربوطه در حوزه ادبیات شهرسازی، در نهایت، گونه­شناسی خاص این مطالعه را با تکیه بر یافته­های نظری پژوهش ارائه داده است.

گونه شناسی, الگو, رشد شهری, گسترش شهری, پراکنده رویی شهری