سمانه رحمتی فر - استادیار، گروه حقوق، دانشکده علوم انسانی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران.

هدف این پژوهش، یافتن نقطه تعادل میان مصونیت پارلمانی و نظارت بر رفتار نمایندگان است. در حقوق پارلمانی، نمایندگان از یک سو مصونیت دارند و از سوی دیگر، پاسخ­گو هستند. ایجاد تعادل میان مصونیت و نظارت پذیری، به تقویت هم­زمان مشروعیت دموکراتیک و تفکیک و استقلال قوا می­انجامد. روش پژوهش نیز مقایسه تطبیقی است و به­این­ترتیب، رویکرد نظام حقوقی ایران به مصونیت و نظارت با نظام حقوقی حاکم بر پارلمان اروپا، مقایسه می­شود. یافته­های پژوهش نشان می­دهد که در پارلمان اروپا، مصونیت نمایندگان خدشه ناپذیر است و در مقابل موضوعات، نظارت رفتاری گسترده و سازوکارهای نظارتی، به­قدر کفایت کارآمد هستند، درحالی­که در ایران، نمایندگان به­صورت معنادار مصونیت ندارند و متقابلا نهاد نظارت به دلایلی، مانند نبود احزاب، عرف­محوری و نقض حاکمیت قانون، عدم شفافیت و فقدان آموزش به­درستی کار نمی­کند. نتیجه پژوهش نشان می­دهد که جمع میان مصونیت و نظارت، در فرضی به اقتدار پارلمان و دموکراسی منجر می­شود که فرهنگ سیاسی به وسیله احزاب استخوان­بندی شده باشد و اصول تفکیک قوا، حاکمیت قانون، شفافیت و پاسخ گویی به یک اندازه محترم شمرده شوند.

حقوق پارلمانی, تعارض منافع, فساد سیاسی, شفافیت, حاکمیت قانون