زهرا سادات سعیده زرآبادی - دانشیار، گروه شهرسازی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
ندا اسکندری - پژوهشگر دکتری، شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
فرح حبیب - استاد، گروه شهرسازی، دانشکده عمران، معماری و هنر، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

بیان مسئله: امروزه بیش از نیمی از جمعیت جهان در شهرها زندگی می­کنند و با توجه به روندهای جمعیت شناسی، شهرها به شدت تحت فشار هستند. بااین حال تنها تعداد کمی از آن ها به اندازه کافی مجهز به ابزاری برای مقابله با چالش­های جهانی قرن بیست و یکم هستند و اگر به درستی مدیریت نشوند، ممکن است به طور فزاینده­ای شکننده شوند. هدف: این پژوهش در راستای درک شکنندگی و شناسایی عوامل ایجاد شکنندگی در شهرها در جهت معکوس ساختن روند شکنندگی گام برمی دارد. روش: پژوهش حاضر از طریق مرور نظام­مند مبتنی بر الگوی ۷ مرحله­ای با توجه به گزارش ترجیحی برای رهنمودهای بررسی سیستماتیک، با تدوین استراتژی جستجوی مقالات بر اساس واژگان «شکنندگی»، «شهر شکننده»، «شکنندگی شهر» و «شکنندگی کشور» در پایگاه­های استنادی معتبر آغاز گردید، که در مجموع به یافتن ۷۲۲ منبع (اعم از مقاله، کتاب و گزارش­های رسمی) انجامید. پس از طی مراحل ۷گانه از این تعداد، ۸۶ منبع برگزیده به منظور بررسی عمیق­تر انتخاب شد. یافته ها: نتایج نشان می­دهد که شکنندگی شهر به معنای شکسته شدن شهر در برابر انباشتی از خطرات چندگانه است؛ بااین حال اجتناب ناپذیر و برگشت­پذیر است. در ادامه­ی بررسی­های انجام شده شش بعد (نهادی؛ اقتصادی؛ اجتماعی؛ زیست­محیطی؛ شرایط اقتصادی، اجتماعی و سیاسی افراد؛ و روابط بین­المللی) شناسایی شد که فاکتورهای احصا شده در این ابعاد دسته­بندی شدند و در نهایت چارچوب مفهومی شکنندگی شهر شکل گرفت. نتیجه ­گیری: پژوهش حاضر بیان می­کند که شهرهایی که در جهت رفع شکنندگی سرمایه­گذاری می­کنند، بیشتر در آینده رشد خواهند کرد. بر این اساس، برنامه­ریزان شهری باید سیاست­هایی با هدف کاهش شکنندگی شهر را در برنامه­ریزی­های توسعه بگنجاند و در تلاش گسترده­تری برای تقویت زیرساخت­های ضعیف و گسترش معیشت گام بردارد.

شهر شکننده, شکنندگی, مدیریت شهری, آسیب پذیری, تاب آوری