امین آزادبخت - فارغ التحصیل کارشناسی ارشد، دانشگاه علم و صنعت، تهران، ایران
محمدعلی مطلبی کربکندی - فارغ التحصیل دکتری، دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی وتحقیقات راهبردی، تهران، ایران
یاور دشتبانی - فارغ التحصیل دکتری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

در عصر امروز برای همه­ کشورهای دنیا، حوزه­ روابط بین ­المللی حائز اهمیت فراوانی است و وجوه اشتراک بین کشورها ممکن است روابط بین آن­ها را گسترده ­تر نماید. عراق به عنوان یک کشور هم مرز، دارای نقاط فرهنگی و دینی مشترک، همسو و هم نظر در تحولات منطقه با جمهوری اسلامی ایران، دارای وجوه اشتراک زیادی است و به همین دلیل باید روابط بسیار قوی با ایران داشته باشد. به ویژه به دلیل تحولات عراق از سال ۲۰۰۵ و کمک­ های نظامی و کلامی بدون چشم داشت ایران به این کشور، سطح اعتماد و روابط دفاعی-امنیتی مناسبی بین دو کشور به وجود آمده است؛ اما علی­رغم این روابط حسنه، به ویژه بعد از فروپاشی رژیم بعث و استقرار دولت مردمی در عراق، ایران تاکنون از ظرفیت تجاری عراق که یک کشور با ظریفت نسبتا بالا است، استفاده­ مطلوبی نکرده و همچنان دارای ظرفیت بالایی برای بهره­ برداری است. در همین راستا این پژوهش با هدف بررسی روابط و منافع اقتصادی جمهوری اسلامی ایران و عراق و ارائه راه کارهای مناسب جهت اثر بخشی این روابط انجام شده است. پژوهش پیش­رو با بهره­­ گیری از روش سوات به تحلیل داده ­های خام موجود از منابع داخلی و خارجی معتبر و همچنین جهت تسلط بیشتر بر موضوع، به مصاحبه با افراد صاحب منصب در موضوع مورد بحث مبادرت نمود و ابتدا نقاط راهبردی داخلی (قوت­ ها و ضعف ­ها) و خارجی (فرصت­ ها و تهدیدات) را شناسایی کرد و  مهمترین نقاط آن را نقاط راهبردی در نظر گرفت و در جهت تکمیل داده­ های مورد نیاز به توزیع پرسشنامه در بین خبرگان مبادرت نمود. اطلاعات کسب شده از این مسیر استخراج الگوی مفهومی پژوهش را در پی داشت. در ادامه ضمن تشریح روش تحقیق پژوهش اطلاعات مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند. نتایج این تحقیق نشان داد با تحلیل داده ­ها با استفاده از ماتریس ­های ارزیابی داخلی و خارجی می ­توان نمره ۷۴۱/۲ و ۶/۲ از نمره سقف ۴، را به عملکرد داخلی و خارجی روابط اقتصادی ایران و عراق اختصاص داد. این نمرات با توجه به مبانی روش سوات چون بیشتر از ۵/۲ هستند، وضعیت کلی مناسبی را نشان می­ دهند؛ اما نمره بالایی نیست و گواه بر این حقیقت است که ظرفیت بالقوه­ای برای ارتقاء روابط اقتصادی بین دو کشور وجود دارد. در ادامه، پژوهش با تشکیل و تحلیل ماتریس سوات نسبت به تدوین ۱۲ راهبرد جهت ارتقاء روابط و منافع بین دو کشور اقدام نمود. ورود و تحلیل این راهبردها با ماتریس برنامه ­ریزی کمی راهبردی انجام شد و در نهایت برای عملی نمودن هر یک از راهبردهای فوق پیشنهادهایی ارائه گردید.

دیپلماسی اقتصادی, راهبرد افزونگی, منافع اقتصادی, تقویت روابط, روابط بین المللی