حلیمه عنایت - گروه جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه شیراز
حکیمه زارع - گروه جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه شیراز

پژوهش حاضر به دنبال واکاوی کیفی تجارب ازدواج زودهنگام دانش ­آموزان در مقطع متوسطه شهر میمند است. این مطالعه جزو پارادایم تفسیری و ماهیت آن کیفی است و با روش نظریه زمینه ­ای با رویکرد اشتروس و کوربین صورت گرفته است. با استفاده از طریق نمونه ­گیری هدفمند با استراتژی نمونه ­گیری نظری با  ۱۵ نفر از دانش ­آموزان دوره ­های متوسطه اول و دوم که در سنین کمتر از هجده سال ازدواج کردند، مصاحبه­های عمیق صورت گرفت. همزمان با جمع ­آوری داده­ ها، کدگذاری و تحلیل یافته ­ها انجام گرفت. یافته ­ها شامل ۶۲ مقوله فرعی، ۱۲ مقوله اصلی و مقوله مرکزی تحت عنوان «ازدواج زودهنگام به مثابه فقدان صدا و عاملیت دختران دانش ­آموز» بود. نتایج این پژوهش نشان داد که در بافت سنتی و طایفه ­ای محل زندگی دختران و تحت شرایط مداخله ­گر بحران هویت در دوران نوجوانی، ازدواج زودهنگام در سنین مدرسه اتفاق می ­افتد. شرایط علی که در بروز این پدیده نقش ایفا نمودند، پدرسالاری، مشکلات اقتصادی و فقر معیشتی و محیط نابسامان خانواده دختر بودند. کنش ­هایی که در پاسخ به پدیده ازدواج زود­­هنگام ارایه شد شامل تجربه جنسی، چالش ­های تحصیلی، کودک مادری، خشونت خانگی و آثار روحی و روانی بودند. پیامدهای ازدواج زودهنگام نیز به شکل نابسامانی زندگی زناشویی و طلاق در سنین نوجوانی رخ داده است.

ازدواج زودهنگام, دانش آموزان متاهل, فقدان صدا, عاملیت, نظریه زمینه ای