رضا حسن پور - Postdoctoral Researcher, Department of Water Engineering, Faculty of Agriculture, University of Tabriz, Tabriz, Iran, E-mail: reza.hassanp@gmail.com
محمد ابراهیم صادق زاده ریحان - Researcher, Agricultural and Natural Resources Research and Education Centre of East Azarbaijan, Agricultural Research, Education and Extension Organization, Tabriz, Iran, E-mail: mebsadeghzadeh@yahoo.com
خدیجه سیف زاده - M.Sc. Graduate, Department of Soil Science and Engineering, University of Tabriz, Tabriz, Iran, E-mail: ayda.seif۱۹۹۳@gmail.com
علی لطف اللهی مرکید - Expert, Soil Science Laboratory, University of Tabriz, Tabriz, Iran, E-mail: lotfollahimarkid@gmail.com

به دنبال بهره برداری نادرست از منابع آب و خاک، تغییرات نامطلوبی در اکوسیستم عرصه های طبیعی طی چند دهه گذشته ایجاد شده است. به منظور احیا و توسعه منابع طبیعی تجدید شونده، بازنگری و بهینه سازی سیستم های ذخیره نزولات آسمانی و ارائه تلفیقی از روش های مختلف ضروری به نظر می رسد. استحصال آب باران همراه با کشت گونه های گیاهی در احیا و اصلاح مراتع به ویژه در مناطق خشک مورد توجه است. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر روش های استحصال آب باران (کنتورفارو و میکروکچمنت) بر افزایش درصد پوشش گیاهی در ایستگاه تحقیقاتی خواجه در استان آذربایجان شرقی انجام شد. برای این منظور دو روش استحصال آب باران یعنی کنتورفارو و میکروکچمنت در قالب طرح بلوک های کاملا تصادفی با سه تکرار، در زمینی با شیب ۲ الی ۶ درصد احداث و اقدام به کاشت گیاه مرتعی آگروپیرون النگاتوم به صورت بذرپاشی شد. اندازه گیری درصد پوشش گیاهی از سال دوم کاشت گیاه به مدت سه سال انجام شد. برای اندازه گیری درصد پوشش گیاهی از ترانسکت خطی استفاده شد. نتایج نشان داد که تیمار میکروکچمنت نسبت به شاهد، تراکم پوشش گیاهی را به صورت معنی داری افزایش داد. به طوری که با احداث  میکروکچمنت، تراکم پوشش گیاهی نسبت به شاهد حدود ۱۸۳ درصد (سه برابر) افزایش یافت. در مورد تیمار کنتور فارو نیز افزایش حدود ۵۳ درصدی نسبت به تیمار شاهد مشاهده شد. روش میکروکچمنت نسبت به کنتور فارو عملکرد بهتری داشت به گونه ای درصد پوشش گیاهی را حدود ۸۵ درصد افزایش داد. بنابراین میکروکچمنت بهترین سامانه استحصال آب باران از لحاظ افزایش تراکم پوشش گیاهی در منطقه مورد مطالعه است.

contour furrow, microcatchment, rainwater harvesting, vegetation cover, استحصال آب باران, پوشش گیاهی, سطوح آبگیر, کنتورفارو, میکروکچمنت