رقیه رحمانی فیروزی - Department of Entrepreneurship Management, Payame Noor University, Tehran
علی اکبر آقاجانی افروزی - Department of Business Management, Payame Noor University, Tehran, Iran
علی احمدی فیروزجائی - Department of Agricultural sciences, Payame Noor University, Tehran, Iran

چکیده مبسوط مقدمه و هدف: بحران­ همه گیری ویروس کووید-۱۹، حیات و بقای کسب وکارهای کوچک و متوسط را مورد تهدید جدی قرار داده است. به­ طوری که آنها برای بقا و حیات خود در این دوران از رویکردهای گوناگونی از جمله رویکرد نوآوری بهره­ گرفتند. کسب وکارهای کوچک و متوسط حوزه صنایع غذایی و تبدیلی کشاورزی نیز از قاعده مستثنی نبودند. مطالعه حاضر به ­دنبال این بوده است تا در درجه اول وضعیت نوآوری و قابلیت نوآوری را در سطح این کسب وکارها مورد مطالعه قرار دهد و سپس، تغییرات نوآوری محصول و بازاریابی در شرایط همه گیری کووید-۱۹ را بر اساس نوآوری های سازمانی و فرآیند و قابلیت نوآوری تبیین نماید. مواد و روش ها: مطالعه حاضر از نوع پژوهش های توصیفی– همبستگی است که با استفاده از تکنیک پیمایش میدانی در سطح حدود ۵۰۰ کسب وکار کوچک و متوسط در حوزه صنایع غذایی و تبدیلی کشاورزی در سطح استان مازندران در راستای دستیابی به اهداف پژوهش به اجرا درآمد. براساس جدول کریسی و مورگان و به­روش تصادفی ۲۱۷ کسب وکار به­ عنوان نمونه مورد مطالعه انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه ساختارمند در قالب طیف لیکرت پنج گزینه ای بود که سوالات آن از دو مطالعه گوندی و همکاران در سال ۲۰۱۱ و جایانی راجاپاتیرانا در سال ۲۰۱۸ اقتباس و استخراج شد. پاسخگویان شامل صاحبان کسب وکارها بودند که جمع ­آوری داده ها در میان آنها از طریق ایمیل و همچنین پرسش گری انجام گرفت. یافته ها: میزان برخورداری صنایع مورد مطالعه از قابلیت نوآوری در حد خوب ارزیابی شد. کسب وکارهای مورد مطالعه در شرایط همه گیری کووید-۱۹ از نوآوری های بازاریابی در حد خوب و از نوآوری های سازمانی، فرآیند و محصول در حد متوسط بهره گرفتند. "استفاده از تکنیک ها یا رسانه های جدید برای تبلیغ محصولات"، "توزیع مسئولیت ها و استفاده از رویکرد مشارکتی در تصمیم گیری"، "تحول در فرآیندهای ساخت و تولید"، "افزایش کیفیت محصولات تولیدی از طریق استفاده از مواد اولیه با کیفیت" به­ترتیب به ­عنوان مهمترین اقدامات نوآورانه انجام­گرفته در حوزه بازاریابی، سازمانی، فرآیند و محصول شناسایی و معرفی شدند. سه متغیر نوآوری فرآیند، نوآوری سازمانی و قابلیت نوآوری در مجموع توانستند ۶۲ درصد از تغییرات نوآوری محصول و ۲۷ درصد از تغییرات نوآوری بازاریابی را تبیین نمایند. نوآوری سازمانی به­ عنوان مهمترین متغیر تاثیرگذار بر نوآوری بازاریابی معرفی شد. قابلیت نوآوری هم به­ عنوان مهمترین متغیر موثر بر نوآوری محصول معرفی شد. نتیجه گیری: بر اساس نتایج مطالعه حاضر، بهتر است کسب وکارهای کوچک و متوسط در حوزه صنایع غذایی و تبدیلی کشاورزی برای بقا و رشد در شرایط کووید ۱۹ و شرایط مشابه بر نوآوری های محصول و بازاریابی تکیه کنند. پیش ­شرط اصلی عملیاتی­ شدن نوآوری محصول در صنایع مورد مطالعه، بهبود قابلیت نوآوری در این کسب وکارها است و پیش شرط اصلی عملیاتی­ شدن نوآوری بازاریابی در صنایع مورد مطالعه، ارتقای سطح نوآوری سازمانی در میان این کسب وکارها است. تجربیات حاصل از مطالعه حاضر می تواند راهنمای ارزشمندی برای سیاستگزاران، کارگزاران و صاحبان کسب وکارها برای فراهم ­نمودن زیرساخت ها و مقدمات مورد نیاز در اجرایی­ نمودن مولفه های پدافند غیرعامل برای مواجهه با بحران های مشابه باشد.

Food processing industries, Innovation capability, Marketing innovation, Organizational innovation, Process innovation, Product innovation, قابلیت نوآوری, نوآوری سازمانی, نوآوری فرآیند, نوآوری بازاریابی, نوآوری محصول, صنایع تبدیلی غذایی