حمیدرضا انصاری - دانشگاه تهران، دکترا

امروزه هر رشته علمی به تعریفی از نظریه نیاز دارد که متناسب با آن رشته باشد. علی رغم اذعان به ضرورت شناخت و تعریف نظریه در معماری، منابع بسیار اندکی در این خصوص وجود دارد و هنوز وجه تمایز نظریه در معماری با نظریه در سایر رشته ها به دقت تدوین نشده است. این مقاله سعی دارد تا به این موضوع توجه نموده و ویژگی های نظریه معماری را بکاود. بدین منظور در ابتدا سعی گردیده تا منابع مکتوب در حوزه نظریه معماری بررسی شود. سپس واژه ”نظریه“ ریشه شناسی شده و تلاش گردیده تا بدین طریق معنای کهن این واژه آشکار شود. انواع نظریه ها از جنبه قطعیت و استحکام، در قالب سه دسته ی نظریه مبتنی بر برهان، نظریه مبتنی بر تجربه، و شبه نظریه طبقه بندی شده و وجوه اشتراک و افتراق هر دسته معرفی گردیده است. در ادامه، این دسته بندی در حوزه نظریه پردازی معماری مورد کنکاش واقع شده و سعی گردیده تا ویژگی و حوزه کاربرد هر یک از این دسته ها در معماری شناخته شود و با سایر رشته ها نیز مقایسه گردد، تا از این طریق بهتر بتوان به جایگاه نظریه در معماری پی برد و راهبرد و تدابیر بکار رفته در هر یک از آنها و نیز نحوه تاثیرگذاری آنها بر معماری را شناخت.

شبه نظریه, مراتب نظریه, نظریه مبتنی بر برهان, نظریه مبتنی بر تجربه, نظریه معماری