سجاد دامیار - دانشجوی دکتری معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران و عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور ایلام
مسعود ناری قمی - دانشجوی دکتری معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران

در این مقاله که به بررسی و تحلیل مفهوم فضا در معماری بومی و مدرن پرداخته شده است، ابتدا مفهوم فضا به صورت کلی و فارغ از جهت گیری سبکی و گرایشی به اختصار تبیین گردیده است. پس از آن به ارائه ی تعاریفی از هر کدام از انواع معماری های مذکور با استناد به گفته ی محققان و اندیشمندان حوزه های هنر و معماری پرداخته شده است. سپس با هدف تبیین تفاوت مفهوم فضایی که تخصص گرایان معماری در دوران مدرن، در نظر داشتند، با مفهوم فضایی که کیفیت ناخودآگاه معماری بومی در آن معماری پدید آورده است، براساس یک دسته بندی پنج گانه (با عناوین:۱- تهی و ناتهی؛ ۲- تخت و خمیده؛ ۳- جزء و کل؛ ۴- درون و برون؛ ۵- جهت یابی و عدم جهت یابی)، مقایسه مفهوم فضا در هرکدام از این انواع معماری با توجه به نوع نگرش و رویکردی که از درون خود آن حوزه، به آنها وجود دارد، صورت گرفته است و در نهایت با مقایسه این مفاهیم در قالب پنج گانه ی مزبور، تفاوت های کیفی مفهوم فضا در دو حوزه بومی و مدرن، ارایه شده که نشان می دهد معماری تخصص گرای مدرن، مفاهیمی از فضا را مبدا و اصل در کار خود قرار داده است که با انگاره های ذهنی انسان (در شکل اصیل و بومی خود) متفاوت و گاه کاملا متضاد است.

فضا, کیفیات فضا, مطالعه تطبیقی, معماری بومی, معماری مدرن