سیامک کیهانی - دانش آموخته کارشناسی زبان و ادبیات فارسی، شاعر و پژوهشگر

با توجه به اسناد و اقوال معتبر رباعی تنها قالبی است که اصل وزن آن فارسی است و خاستگاه آن ایران است. با اینکه تاریخ ابداع و مبدع نخست آن مشخص نیست اما این خود به راز آلودگی و جذبه ی این گونه از شعر دامن زده است. علاوه بر این ویژگی، رباعی بیشترین گستره ی حضور و نفوذ را بین شاعران و مردمان کوچه و بازار داشته است و به کارگیری آن در ایجاد لحظه های تاثیرگذار فراوان بوده است. رباعی تنها قالب شعر فارسی است که یک مصرع در آن از جایگاه ویژه ای برخوردار است و وزن این گونه از شعر نیز بیشترین انعطاف را داراست که همین امر تا حدی از محدودیت های سرایش در آن (محدودیت واژگانی و معناسازی) کاسته است. اگرچه در قالبی مشخص و در فضایی تنگ، نکته ای ظریف و زیبا را در سلامت گنجاندن دشوار است، دشوارتر از هر قالبی. ما در این مقاله به بررسی این ویژگی های ساختاری و معنایی می پردازیم.

رباعی، مصراع چهارم، شعرکوتاه، اصالت ایرانی