علیرضا فتحی - کارشناسی ارشد تاریخ اسلام دانشگاه پیام نور واحد بین المل قشم، ایران

این پژوهش به بررسی تاریخی تحولات کشاورزی و دامداری و همچنین به منظور بررسی تحولات این دو حوزه اقتصاد و تاثیرات مالیات، آبیاری، جابجایی جمعیت اعراب و تغییر دین ایرانیان بر تحولات کشاورزی و دامداری دوره اموی و مسائلی از این گونه به عمل آمده است. پس از بررسی های صورت گرفته به این نتایج رسیدیم که تحولات سیاسی و نظامی و همچنین تصمیمات خلفا در امر مالیات گیری، نارضایتی و مهاجرت کشاورزان و دامداران را در پی داشته و بسیاری از املاک و اراضی به تملک اعراب اشراف درآمد. با این حال حکومت اموی و عاملانشان، در مواقعی که منافعشان در میان بود، به احداث و ترمیم انواع شبکه های آبرسانی می پرداختند و در زمان کم شدن مالیات، تشویق هایی در جهت احیاء زمین های بایر و مردابی، جشن های مختصر کشاورزی و دامداری انجام می دادند. قراردادها و مالیات های نامشروع کشاورزی، به تدریج موجب حذف شدن مالکین کوچک، کاهش زمین های زیر کشت و در نهایت رکود کشاورزی و کم شدن میزان درآمد اقتصادی می گردید. کوچ و جابجایی اعراب نیز پس از مانوس گشتن با دهقانان و تصاحب زمین های بسیار، به اتفاق یکدیگر، طبقه اشرافیت جدیدی را شکل داده که در حوادث سیاسی و کشاورزی آن دوران تاثیر زیادی داشتند. و اما تغییر دین ایرانیان نیز برای طبقه دهقان و کشاورز متفاوت بود؛ دهقانان پس از مسلمان شدن، با طبقه اشراف عرب رابطه برقرار ساخته و کم کم به اشرافیت روی آوردند؛ اما کشاورزان و دامداران با اینکه مسلمان شدند، با ظلم حکام و دهقانان روبرو گشتند؛ به همین دلیل آنها ترجیح دادند تا مهاجرت کرده که این موضوع، معضلاتی همچون رکود محصولات کشاورزی و دامی و در نهایت پیوستن به شورش های سیاسی مخالف حکومت را در بر داشت.

کشاورزی، دامداری، مالیات، آبیاری، مهاجرت، اموی، تغییر دین.