عبداله غلامی گنجوی - استادیار گروه معارف، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی شیراز و استادیار مرکز پژوهشهای بین رشتهای معارف اسلامی و علوم سلامت، دانشگاه علوم پزشکی شیراز، شیراز، ایران
سیدروح اله دهقان باغی - استادیار گروه معارف، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی شیراز، شیراز، ایران

از دیر باز تاکنون، »گفتگو« به عنوان فرآیند و راهکاری موثر و معقول برای تامین مصالح و منافع انسان از سوی حکما به کار گرفته شده است. یکی از عرصه های مهم کاربست گفتگو با نتایج خارق العاده، گفتگو بین ادیان مختلف است. کارآمدی راهکار گفتگو از یک سو و رسالت بنیادین ادیان به عنوان نقشه هدایت و سعادت ابدی بشر، متولیان ادیان را موظف به استمداد جستن از این راهکار کم نظیر و تجربه شده مینماید. این پژوهش با مطالعه و بررسی منابع و متون دینی، مبانی و اصول الهیاتی گفتگوی بین ادیان و مذاهب را استخراج نموده و با روش توصیفی تحلیلی و جمع آوری کتابخانه ای داده ها به بررسی و تحلیل محتوا و مدارک دست یافته پرداخته است. این پژوهش نشان میدهد که استخراج مفاهیم و مبانی از معارف اسلامی یکی از مهمترین و بهترین مدل جهت گفتگوی بین ادیان است. بر اساس نتایج حاصله مبانی و شاخصه هایی نظیر: -۱ محدودیت دانش بشری و معارف مدون یک مذهب؛ -۲ ضرورت تبیین و عدم کتمان علم توسط فرهیختگان هر مذهب؛ -۳ تصریح قرآن بر حفاظت از معیارها، اصول و ارزشهای مشترک بین ادیان؛ -۴ الزام علما به تبلیغ رسالات الهی؛ -۵ بیان آداب گفتگو در قرآن؛ -۶ سیره عملی پیامبر اکرم و اولیای دین در اعصار مختلف در گفتگوی بین ادیان؛ در منابع و معارف اسلامی پر تکرارتر است. معارف عالیه قرآنی و دیگر منابع اسلامی ضمن توجه فراوان به ضرورت رونق گفتگوی بین ادیان؛ تاکید به برخی اصول و مولفه های راهبردی را نیز گوشزد مینماید: الف) گفتگو با هدف حقیقتجویی و روشنگری؛ ب) کاردانی و تخصص کافی طرفین مناظره؛ ج) زمان شناسی و بصیرت، قاطعیت و صراحت و خلاصه اخلاق مداری همه جانبه با موافقان و مخالفان و حتی معارضان در گفتگو. در نتیجه یکی از راهکارهای موفق و کارآمد برای روشنگری اذهان به منظور رفع سوء تفاهمها و منازعات بین ادیان و مذاهب (خصوصا ادیان ابراهیمی) اعتصام به حبل الهی و تمسک به گفتگو و رونق بازار مناظرات علمی تقریب مذاهب است.

مبانی الهیاتی، گفتگوی بین ادیان، رسالات الهی، جدال احسن