مصطفی اربابی مجاز - ا ستادیار گروه فقه و مبانی حقوق ا سلامی، دانشکده الهیات، حقوق و معارف ا سلامی دان شگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
احسان سامانی - عضو هیئت علمی گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه سیستان و بلوچستان

یکی از الگوهای حاکم در آیات قرآن برای بیان برخی از حقایق و احکام استفاده از روش خطاب و ندا در آن موضوع و نسبت به مخاطبین متنوع است. یکی از مخاطبین قرآن در این نداها و خطابات، پیروان سایر ادیان الهی هستند که در ادبیات قرآنی با اصطلاح »اهل کتاب« شناخته می شوند. در برخی از آیات مذکور، خداوند متعال به رسول خویش دستور می دهد که موضوعاتی را به آنها ذکر نماید و باب گفتگویی بین الادیانی در این مواقع باز می شود و معمولا این آیات با تعبیر » قل یا اهل الکتاب «... و دیگر تعابیر مشابه آغاز می گردد. در این مقاله با تامل در آیات مذکور و مبتنی بر منابع تفسیری معتبر سعی شده است اصول حاکم بر گفتگوی ادیان و عناصر و مفاد این گفتگوها مبتنی بر خطابات قرآن با اهل کتاب استنباط و استخراج گردد که در نتیجه این مطالعه علاوه بر تبیین اهمیت اصل وحدت ادیان به عنوان یک زیربنای مهم در گفتگوی مسالمت آمیز ادیان، در مجموع دو اصل کلی حاکم بر گفتگوی ادیان و یازده عنصر گفتگو ذیل آن دو اصل شناسایی شد. اصل اول اصل مجادله احسن با اهل کتاب و گفتگوی مبتنی بر اشتراکات ادیان الهی است که دو مصداق از عناصرگفتگوی ادیان ذیل این اصل بحث شده است. اصل دوم نیز اصل گفتگوی نقادانه و مصلحانه نسبت به پیرایه های نادرست ادیاناست که نه مصداق از عناصر گفتگوی ادیان نیز ذیل این اصل بحث شده است.

ادیان، اهل کتاب، همزیستی، خطابات، قرآن