ساحل عرفان منش - استادیار ، صنایع دستی،دانشکده هنر و معماری، دانشگاه سیستان و بلوچستان
فاطمه شیرازی - مربی ، صنایع دستی،دانشکده هنر و معماری، دانشگاه سیستان و بلوچستان

از جمله هنرهای شاخص در دوره قاجار قالی و قالیبافی است که یکی از گونه های رایج آن در دوره قاجار قالی با تصویر انسان است. انسانهای بافته شده در تعداد زیادی از قالی های دوره قاجار در حکم یک شمایل مذهبی مرتبط با ادیان مسیحی، یهودی و اسلام هستند. از آنجا که بازآفرینی انسان در شیوه های مختلف هنری، بستگی تام به روند شرایط تاریخی و تفکرات فلسفی، دینی داشته، چگونگی بازنمایی این انسان اهمیت بسیار پیدا کرد. زیرا این بازنمایی تعیین کننده اهداف و آرمانهای انسان همان عصر بود، لذا با توجه به اهمیت هنر قالیبافی در دوره قاجار این پژوهش به دنبال پاسخ به این سوال است: چرا در دوره قاجار تصاویر مذهبی و شمایل دیگر ادیان در قالیها رواج پیدا میکند؟ از آنجا که هدف از این پژوهش تبیین گستردگی بازنمایی ادیان در قالیچه های تصویری دوره قاجار است لذا به روش توصیفی-تحلیلی و با گردآوری منابع به روش کتابخانهای و اسنادی این نتیجه حاصل گشت که در دروه قاجار به دلیل تسامح دینی، ادیان دیگر بالاخص مسیحیت علاوه بر دین اسلام امکان فعالیت بسیار داشتند. همچنین در کنار آزادی ادیان حضور تجار یهودی باعث رواج قالیهایی با شمایلهای یهودی گشت. لذا داده های تحقیق نشان میدهد حضور انسان در حکم شمایل مذهبی در دوره قالیهای دوره قاجار در هر سه دین توحیدی بیانگر نوعی دلیل همزیستی و گفتگوی مسالمت آمیز میان ادیان و تسامح موجود در دوران برخی از پادشاهان قاجار است که هویت تازهای به این هنر میدهد.

قالی تصویری،دوره قاجار، اسلام، یهودیت، مسیحیت.