فرنوش حداد - گروه فیزیک فضا، موسسه ژئوفیزیک، دانشگاه تهران، تهران، ایران. رایانامه: farnoosh.haddad@ut.ac.ir
فرهنگ احمدی گیوی - نویسنده مسئول، گروه فیزیک فضا، موسسه ژئوفیزیک، دانشگاه تهران، تهران، ایران. رایانامه: ahmadig@ut.ac.ir
علیرضا محب الحجه - گروه فیزیک فضا، موسسه ژئوفیزیک، دانشگاه تهران، تهران، ایران. رایانامه: amoheb@ut.ac.ir
محمد میرزایی - گروه فیزیک فضا، موسسه ژئوفیزیک، دانشگاه تهران، تهران، ایران. رایانامه: mirzaeim@ut.ac.ir

توفندهای اقیانوس اطلس با تشدید فعالیت خود به عنوان چرخندهای برون حاره ای، نوسان اطلس شمالی (NAO) و مسیر توفان اطلس را تحت تاثیر قرار می دهند. هدف این پژوهش، مطالعه آماری-دینامیکی رابطه توفندهای اقیانوس اطلس و مسیر توفان اطلس با استفاده از رهیافت انرژی و شاخص NAO است. بدین منظور، ابتدا ضریب همبستگی میان شاخص های NAO و انرژی انباشته چرخند (ACE) در ژوئیه تا اکتبر سال های ۲۰۱۹-۲۰۱۷ محاسبه شد. سپس با استفاده از داده های بازتحلیل JRA-۵۵، میانگین انرژی جنبشی پیچکی (EKE) و جملات مهم آن برای سپتامبر سال های فوق محاسبه و ارزیابی شد.نتایج نشان می دهد توفندهایی که محدود به نواحی حاره هستند، همبستگی بزرگ تر (حدود ۹۵%) و تقریبا ثابتی با NAO دارند، ولی توفندهای دارای مرحله گذار برون حاره ای از همبستگی کمتری برخوردارند. به علاوه، اگرچه تعداد توفندها در دوره ۲۰۱۹-۱۹۹۵ در فاز مثبت NAO حدود ۷% بیشتر از فاز منفی آن است، اما تعداد روزهای استقرار فاز منفی NAO در زمان فعالیت توفندها اندکی بیشتر از فاز مثبت می باشد. همچنین توفندهایی که فعالیت آن ها در فاز مثبت است تا سواحل شرقی آمریکا کشیده شده و در آنجا تقویت می شوند، حال آنکه توفندهایی که فعالیت آن ها هم زمان با فاز منفی است، در دریای سارگاسو (غرب اطلس) و ناحیه کیپ ورد (غرب آفریقا) رخ می دهند. نکته قابل ذکر دیگر آنکه جملات تبدیل کژفشار و واگرایی شار آزمینگرد ژئوپتانسیل مهم ترین جملات EKE در تقویت مسیر توفان اطلس در گذار برون حاره ای توفندها هستند و تقویت توفند قوی دورین تا سواحل کانادا و هم زمانی رخداد آن با فاز مثبت NAO، موجب تقویت شدید مسیر توفان اطلس شده است.

چرخندهای برون حاره ای, مسیر توفان اطلس, نوسان اطلس شمالی, انرژی جنبشی پیچکی, تبدیل کژفشار, شار آزمینگرد ژئوپتانسیل