Azar Zarrin - دانشیار، گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
Narges Salehabadi - دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
Abbas Mofidi - استادیار، گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
Abbas Ali Dadashi-Roudbari - پژوهشگر پسا دکتری، گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

هدف از این پژوهش بررسی فعالیت­های گردوخاک­ فصلی و شبیه سازی عددی پدیده­های گردوخاک­ فرین در شمال شرق ایران است. برای این منظور داده­های گردوخاک­ پایگاه MERRA-۲ و داده­های عمق نوری هواویز الگوریتم ترکیبی DB و DT سنجنده MODIS طی دوره آماری ۲۰۱۸-۲۰۰۴ مورد بررسی قرار گرفتند. برای شبیه­سازی عددی نمونه­های منتخب گردوخاک نیز از مدل WRF-CHEM استفاده شد. نتایج نشان داد که بیشینه فعالیت­ گردوخاک­ طی دوره ۱۵ ساله به ترتیب در فصول بهار و تابستان به وقوع می پیوندد. بررسی فصلی مقادیر AOD و غلظت گردوخاک­ نشان داد که بیابان­های آرال قوم، قزل قوم، قره قوم و قره بغاز به عنوان چشمه­های اصلی گردوخاک­ فرامرزی و سرخس به عنوان چشمه داخلی در شمال شرق هستند. همچنین چهار طرحواره گردوخاک مدل WRF-Chem آزمایش شد. نتایج نشان از کارایی بالای طرحواره GOCART در مدل سازی گردوخاک در شمال شرق ایران دارد. یافته های تحقیق نشان داد که مدل قابلیت آشکارسازی تیپ­های مختلف گردوخاک با منشا و ساختارهای مختلف درهر دو دوره سرد و گرم سال را دارد. نتایج نشان داد که سه رخداد از رخدادهای موردمطالعه در نتیجه گذر یک موج راسبی برون حاره و عمیق شدن ناوه موج بر روی محدوده ترکمنستان به وقوع پیوسته­اند. در مقابل، رخداد مربوط به فصل تابستان، نتیجه استقرار یک الگوی گردش تابستانه است که با استقرار همزمان یک گردش واچرخندی در محدوده جنوبی ترکمنستان و بخش­های شمال-شمال شرقی ایران و گردش چرخندی در محدوده دشت سیستان و بخش­های جنوب شرقی کشور به وقوع پیوسته است.

گردوخاک, مدل WRF-Chem, AOD, شمال شرق ایران