Sasan Ghavami - M.Sc. Student, Department of Earth Physics, Institute of Geophysics, University of Tehran, Tehran, Iran
Hamid Reza Siahkoohi - Professor, Department of Earth Physics, Institute of Geophysics, University of Tehran, Tehran, Iran

سرعت موج برشی ( ) در پروژه­های مهندسی (همچون عمران، ژئوتکنیک و ژئوفیزیک) برای تعیین پارامترهای دینامیکی خاک و طبقه بندی آن استفاده می شود. میانگین سرعت موج برشی تا عمق ۳۰ متر ( ) در ژئوتکنیک برای ارزیابی روانگرایی خاک و در مهندسی زلزله برای تعیین پریود خاک، ضریب بزرگ نمایی ساختگاه و تعیین کاهندگی کاربرد دارد. معمولا سرعت میانگین موج برشی از مدل سرعت موج برشی حاصل از وارون منحنی پاشش، لرزه درون چاهی یا شکست مرزی به دست می­آید. متاسفانه وارون سازی منحنی پاشش برای تخمین سرعت موج برشی بخش زمان بر فرایند تحلیل امواج سطحی است. در این مطالعه با ارائه روشی بدون نیاز به وارون منحنی­های پاشش، نه تنها سرعت میانگین موج برشی ( ) بلکه سرعت میانگین موج تراکمی ( ) را به طور مستقیم از منحنی­های پاشش، تا عمق نفوذ موج سطحی، تخمین می زنیم. برای این منظور نیازمند رابطه­ای بین طول موج­های مختلف موج سطحی و عمق­های بررسی آنها هستیم. برآورد این رابطه نیاز به مدل سرعت موج برشی (مرجع) در منطقه مورد مطالعه دارد که می­تواند از داده­های چاه، پروفیل شکست مرزی یا از وارون منحنی پاشش به دست آید. با توجه به وابستگی مقادیر ( ) و حساسیت رابطه برآوردشده به نسبت پواسون در ادامه ضمن برآورد نسبت پواسون، پروفیل سرعت میانگین موج تراکمی تا عمق z ( ) از پروفیل ( ) تخمین زده می شود. نتایج اعمال روش روی داده­های لرزه­ای واقعی و مصنوعی نشان داد که می توان سرعت میانگین موج برشی و تراکمی را با عدم قطعیت کمتر از ۱۰ درصد در ساختگاه­­هایی با تغییرات جانبی خیلی زیاد تخمین زد.

surface waves analysis؛ dispersion curve, wavelength-depth relationship؛ average shear wave velocity؛ average compressive wave velocity