محدثه مرادپور جغدری - گروه مهندسی صنایع، دانشکده فنی مهندسی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران
فضل اله آقامحمدی باسمنج - گروه مهندسی صنایع، دانشکده فنی مهندسی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران
سید فرزاد حسینی - گروه مهندسی صنایع، دانشکده فنی مهندسی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران

مقدمه: بنادر نقش مهم و راهبردی در رشد و توسعه یک کشور دارند؛ بنابراین توسعه بنادر محرک مهمی برای رشد اقتصادی، اجتماعی و منطقه­ ای کشورها است. یک مفهوم کلیدی و کاربردی برای دستیابی به توسعه بنادر، مفهوم توسعه پایدار است. بندر شهید رجایی ایران به علت موقعیت منحصربه ­فرد جغرافیایی، مهم­ترین دروازه واردات و صادرات کشور محسوب می ­شود. بنابراین مهم­ترین اهداف این پژوهش شناسایی شاخص ­های موثر و کلیدی توسعه پایدار در بندر  شهید رجایی ایران و اولویت ­بندی این شاخص ­ها است. مواد و روش ها: به منظور شناسایی شاخص ­های مهم و کلیدی توسعه پایدار در بندر شهید رجایی و اولویت بندی این شاخص ­ها، ضمن بررسی و مرور ادبیات، شاخص های پایداری از ادبیات تحقیق شناسایی و استخراج شد. در گام دوم جهت اولویت بندی شاخص ­ها، پرسشنامه ای طراحی و در اختیار نمونه ی جامعه آماری تحقیق شامل مدیران، مسوولین و مقامات بخش­ های مختلف بندر و کارشناسان و متخصصین این حوزه قرار گرفت. روش نمونه­ گیری در این تحقیق، قضاوتی از نوع غیر احتمالی و غیر تصادفی است. در گام بعد از روش­ های تصمیم گیری چندمعیاره AHP و SWARA، جهت رتبه­ بندی شاخص ­ها استفاده شد. در ادامه از نرم ­افزارهای مرتبط این حوزه مانند Excel  و Super Decisions  بهره ­گرفته شد. در نهایت از روش­ های میانگین رتبه­ ها و کپ لند جهت ادغام نتایج برای دستیابی به یک اولویت­ بندی استفاده گردید. نتایج: مطابق نتایج بدست ­آمده، بعد اقتصادی مهم­ترین بعد پایداری بوده؛ سپس به ترتیب بعد اجتماعی و محیط زیستی دارای اهمیت هستند. یافته ­ها نشان می ­دهد از جنبه میزان تحصیلات، اکثریت خبرگان پژوهش دارای مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد و دکتری هستند و از نظر علمی در سطح بالایی قرار دارند و با توجه به این­که اکثر خبرگان بیش از ۱۵ سال سابقه کار دارند، افرادی با تجربه و با سابقه کاری بالا هستند. بحث: در بعد محیط زیستی شاخص ­های شناسایی انواع آلودگی­ های محیط زیست و مدیریت زباله در رتبه اول قرار گرفتند. در بعد اقتصادی شاخص میزان سرمایه­ گذاری و روند افزایشی سهم بازار در کنار شاخص دسترسی به خطوط حمل­ و نقل جاده­ای و ریلی و هوایی در دو روش حائز رتبه اول گردیدند و در بعد اجتماعی شاخص میزان اشتغال زایی و کیفیت بالای خدمات بندری در رتبه اول قرار گرفتند. نتایج این پژوهش می­ تواند مبنایی برای بهبود و رشد پایداری در بندر باشد و به مدیران و مقامات بندر جهت­ دهی و دید مناسبی در زمینه توسعه پایدار، برای اخذ تصمیمات و اقدامات مناسب آینده ارائه دهد.

توسعه پایدار, شاخص های کلیدی توسعه پایدار, روش های تصمیم گیری چند معیاره, روش AHP, روش SWARA