مهران شریفی - Department of Biology, Islamic Azad University of Jahrom, Jahrom, Iran.
علی شهرکی - Assistant Professor, Department of Biology, Faculty of science, University of Sistan and Baluchestan, Zahedan, Iran.

زمینه و هدف: آسیب اعصاب محیطی، در حدود ۳درصد  از بیماران دچار ضربه و سانحه اتفاق می افتد. این آسیب باعث دژنراسیون والرین در محل آسیب به عصب می گردد و به صورت واکنشی برگشتی، به جسم سلولی نورون های آسیب دیده گسترش می یابد. هدف از این مطالعه، ارزیابی اثرات محافظت نورونی عصاره الکلی گیاه دارویی درمنه (Artemisia herba-alba) بر دژنراسیون نورون های حرکتی آلفای شاخ قدامی نخاع به دنبال کمپرسیون عصب سیاتیک در موش صحرایی بود. روش تحقیق: در این مطالعه تجربی، از ۳۰ سر موش صحرایی نر نژاد ویستار استفاده شد. حیوانات به طور تصادفی به پنج گروه ۶تایی شامل گروه های: کنترل (A) ، کمپرسیون(C)  و سه گروه کمپرسیون همراه با تیمار با دوزهایmg/kg ۵۰(D۵۰) ،mg/kg ۷۵ (D۷۵) و mg/kg۱۰۰(D۱۰۰)  عصاره الکلی درمنه به صورت تزریق داخل صفاقی هفته ای یکبار به مدت ۴ هفته تقسیم شدند. در گروه کنترل، عضله در محل عصب سیاتیک شکافته شد؛ اما در گروه های کمپرسیون و تیمار پس از شکافتن عضله، عصب سیاتیک در معرض کمپرسیون قرار گرفت. در انتها موش ها بیهوش شده  و تحت عمل پرفیوژن قرار گرفتند؛ سپس از ناحیه کمری نخاع نمونه برداری شد. پس از رنگ آمیزی مقاطع بافتی با آبی تولوئیدین، دانسیته نورونی مورد مطالعه قرار گرفت. یافته ها: دانسیته نورونی در گروه C نسبت به گروه کنترل کاهش معنی داری را نشان داد (۰۵/۰ > p). دانسیته نورونی در گروه D۵۰ (۳۶/۲±۹۳۸/۳) و گروه D۷۵ (۳۶/۸±۱۲۵۹) نسبت به تراکم نورونی در گروه C (۶۵/۸±۴۶۷/۱۶) به طور معنی داری افزایش داشت (p<۰/۰۵). دانسیته نورونی در گروه D۱۰۰ (۹۶/۹±۱۷۳۶/۵) نسبت به گروه C (۶۵/۸±۴۶۷/۱۶) به طور معنی داری افزایش یافت (۰۱/۰ > p). نتیجه گیری: عصاره الکلی گیاه درمنه، دارای اثرات محافظتی بر روی روند توسعه دژنراسیون موتونورون های حرکتی آلفای شاخ قدامی نخاع پس از آسیب عصب سیاتیک است.

Artemisia herba-alba, Neural degeneration, Sciatic nerve, Neuroprotective, درمنه هربا-آلبا, دژنراسیون, عصب سیاتیک, محافظت نورونی.