فرزانه حاجی احمدی - Faculty of Pharmacy, Mashhad University of Medical Sciences, Mashhad, Iran.
اکبر درخشان - Eye Research Center, Mashhad University of Medical Sciences, Mashhad, Iran.
ملیحه نیک اندیش - Department of Ophthalmology, Faculty of Medicine, Birjand University of Medical Sciences, Birjand, Iran.
بیژن ملائکه نیکوئی - Nanotechnology Research Center, School of Pharmacy, Mashhad University of Medical Sciences, Mashhad, Iran.

زمینه و هدف: استفاده از تاکرولیموس موضعی در بیماری کراتوکونژنکتیویت بهاره به عنوان جایگزین استروییدها مورد توجه قرار گرفته است. با توجه به محلولیت در آب پایین دارو، تهیه فرم محلول از این دارو از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این مطالعه با افزودن سیکلودکسترین ها برای افزایش محلولیت دارو، قطره چشمی تاکرولیموس تهیه شد. روش تحقیق: برای بهبود محلولیت در آب تاکرولیموس، ۵ سیکلودکسترین آلفا، گاما، هیدروکسی پروپیل بتا، هیدروکسی پروپیل گاما و سولفوبوتیل اتر بتا سیکلودکسترین مورد استفاده قرار گرفت. در تهیه قطره چشمی، بافر فسفات (۴/۷pH=)، پلیمرهای هیدروکسی پروپیل متیل سلولز (HPMC) و یا پلی وینیل الکل (PVA) (به عنوان افزاینده ویسکوزیته)، متیل پارابن و یا بنزآلکونیوم کلراید (به عنوان ماده محافظ) در کنار کمپلکس سیکلودکسترین و تاکرولیموس مورد استفاده قرار گرفتند. یافته ها: آلفا، هیدروکسی پروپیل بتا و گاما سیکلودکسترین به ترتیب بیشترین تاثیر را در افزایش محلولیت مایی داشتند. این سه نوع سیکلودکسترین، به ترتیب: حدود ۱۷۴، ۱۶۰ و ۱۰۲ برابر محلولیت ذاتی تاکرولیموس را افزایش دادند. با توجه به این نتایج، آلفا و هیدروکسی پروپیل بتا سیکلودکسترین برای تهیه فرم محلول تاکرولیموس انتخاب شدند. در فرمولاسیون قطره چشمی حاوی کمپلکس سیکلودکسترین- تاکرولیموس، متیل پارابن وHPMC ، محلولیت دارو به میزان قابل توجهی کاهش یافت؛ در صورتی که در فرمولاسیون حاوی کمپلکس سیکلودکسترین- تاکرولیموس، بافر، HPMC (یا PVA) و بنزآلکونیوم کلراید تغییر قابل توجهی در محلولیت تاکرولیموس مشاهده نشد. نتیجه گیری: امکان تهیه قطره چشمی تاکرولیموس با غلظت ۰۵/۰% با استفاده از سیکلودکسترین ها می باشد.

Tacrolimus, Cyclodextrin, Aqueous solubility, Eye drop., تاکرولیموس, سیکلودکسترین, محلولیت مایی, قطره چشمی