محبوبه خوشحال - MSc Student in Critical Care Nursing, Nasibeh Faculty of Nursing and Midwifery, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran
هدایت جعفری - Associate Professor, Department of Medical Surgical Nursing, Traditional and Complementary Medicine Research Center, Addiction Institute, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran
ابوالفضل حسین نتاج - Assistant Professor, Department of Biostatistics and Epidemiology, Faculty of Health, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran
عاطفه یوسفی - Assistant Professor, Department of Internal Medicine, Diabetes Research Center, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran
روانبخش اسمعیلی - Associate Professor, Orthopedic Research Center, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran

سابقه و هدف: بیماران تحت همودیالیز مشکلات فراوانی اعم از جسمی و روحی تجربه می کنند که منجر به کیفیت خواب پایین در آن ها می شود و در نتیجه کیفیت زندگی آنان نیز دستخوش تغییر می شود. علاوه بر این کفایت دیالیز نیز فاکتوری مهم و موثر در کیفیت زندگی این افراد می باشد. با توجه به اهمیت این موضوع در زندگی بیماران همودیالیزی، مطالعه حاضر با هدف تعیین ارتباط بین کفایت دیالیز و کیفیت زندگی با اثر میانجی کیفیت خواب انجام شد. مواد و روش ها: این مطالعه توصیفی- تحلیلی از نوع همبستگی می باشد و با استفاده از روش نمونه گیری سر شماری ۲۰۸ نفر از بیماران تحت همودیالیز در مراکز آموزشی درمانی مازندران، مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزارهای مورد استفاده چک لیست اطلاعات دموگرافیک، پرسشنامه های کیفیت زندگی WHOQOL، کیفیت خواب پیتزبورگ (PSQI) و چک لیست کفایت دیالیز بود. داده های به دست آمده با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه ۲۲ تجزیه و تحلیل شد و از آزمون t (مقایسه میانگین دو گروه)، تحلیل واریانس (مقایسه میانگین بیش از دو گروه)، همبستگی پیرسن (برای بررسی همبستگی بین دو متغیر کمی) استفاده شد. جهت شناسایی عوامل موثر بر نمره متغیرهای وابسته و با کنترل متغیرهای مخدوشگر از رگرسیون خطی چندگانه استفاده شد. هم چنین از تحلیل معادلات ساختاری جهت بررسی ارتباط بین کفایت دیالیز و کیفیت زندگی با اثر میانجی کیفیت خواب استفاده شد. یافته ها: میانگین و انحراف معیار کیفیت زندگی، کیفیت خواب و کفایت دیالیز به ترتیب ۱۷/۱۴±۴۸/۴۳ و ۳/۴۶±۵/۵۲ و ۰/۳۰±۱/۲۸ بود. بر اساس نتایج ضریب همبستگی و معادلات ساختاری، بین کفایت دیالیز و کیفیت زندگی ارتباط آماری معنی داری یافت نشد (۰/۱۱۴=P). بین کفایت دیالیز و نمره کیفیت خواب (نمره کم تر از ۵ مطلوب است) ارتباط معکوس و معنی داری وجود داشت (۰/۱۵-=r، ۰/۰۳۴=P)، به طوری که با افزایش کفایت دیالیز، کیفیت خواب افزایش یافت. بین نمره کیفیت خواب و کیفیت زندگی رابطه آماری معنی دار و معکوس وجود داشت (۰/۵۳-=r، ۰/۰۰۱>P) به طوری که با افزایش کیفیت خواب، کیفیت زندگی افزایش یافت. استنتاج: کیفیت خواب به عنوان یک عامل میانجی می تواند با تاثیرپذیری از کفایت دیالیز، بر کیفیت زندگی اثر گذاشته و منجر به بهبود کیفیت زندگی بیماران تحت همودیالیز شود.

hemodialysis, dialysis adequacy, quality of sleep, quality of life, همودیالیز, کفایت دیالیز, کیفیت خواب, کیفیت زندگی ​​​​​​​