فرشته خرمی - Faculty of Health, Sabzevar University of Medical Sciences, Sabzevar, Iran
محمد میری - Assistant Professor, Department of Environmental Health Engineering, Faculty of Health, Sabzevar University of Medical Sciences, Sabzevar, Iran
رمضانعلی خمیرچی - Instructor, Department of Environmental Health Engineering, Faculty of Health, Sabzevar University of Medical Sciences, Sabzevar, Iran

سابقه و هدف: فلزات سنگین هوای شهرها باعث تهدید سلامتی و افزایش خطر بیماری های تنفسی، قلبی-عروقی، سرطان و مرگ و میرانسان می شود. از روش های مفید و ارزان قیمت پایش این آلاینده ها استفاده از پوست درخت به عنوان بیواندیکاتور است. هدف از این مطالعه، اندازه گیری غلظت فلزات سنگین توسط پوست درخت کاج به عنوان بیواندیکاتور در شهر نیشابور بود و ریسک اکولوژیکی آلاینده ها مورد ارزیابی قرارگرفت. مواد و روش ها: برای رسیدن به این اهداف ۲۷ مکان بر روی نقشه شهرنیشابور با نرم افزار GIS تعیین شد. غلظت فلزات سنگین نقره(Ag)، آرسنیک(As)، کبالت(Co)، سزیم(Cs)، منگنز(Mn)، سرب(Pb)، مس(Cu)، روی(Zn)، کروم(Cr+۶) وکادمیوم(Cd) با دستگاه طیف سنجی جرمی پلاسمای جفت شده القایی (Inductivity Coupled Plasma-Mass Spectrometry) اندازه گیری شد. شاخص پتانسیل ریسک اکولوژیک، مجموع ریسک اکولوژیک وهمبستگی اسپیرمن بررسی شد. یافته ها: فلز Cr با میانگین غلظت ۷/۳۴ و فلزZn با میانگین غلظت ۱۰/۲ میلی گرم برکیلوگرم دارای بالاترین غلظت و سایر فلزات دارای مرتبه Mn>Cu>Co>Pb>As>Ag>Cd>Cs هستند. میانگین پتانسیل ریسک اکولوژیک به صورت Cd>As>Pb>Zn>Cu>Cr کاهش می یابد. شاخص پتانسیل ریسک اکولوژیک تمامی فلزات به جز As و Cd (ریسک متوسط) در سطح کم خطر قرار دارد. شاخص مجموع ریسک اکولوژیک در سطح خطر کم قرار دارند. همبستگی اسپیرمن نشان داد Cs و As بیش ترین همبستگی در بین عناصررا دارند. Cs و As ارتباط و وابستگی قابل توجهی دارند و از منشا آلودگی یکسان برخوردارند. Cr و Cd دارای همبستگی قوی هستند و از منشا آلودگی یکسان برخوردارند. استنتاج: نتایج نشان داد میانگین پتانسیل ریسک اکولوژیک فلزات سنگین نمونه های پوست درخت کاج این منطقه در وضعیت آلودگی خطرکم قرار دارد.

heavy metals, suspended particles, ecological risk potential, pine tree, فلزات سنگین, ذرات معلق, پتانسیل ریسک اکولوژیک, درخت کاج