زهرا رجبی - PhD in Microbiology, Zoonoses Research Center, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran . Food Microbiology Research Center, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran
محمد رضا افرادی - Msc in Food Microbiology, School of Public Health, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran.Food Microbiology Research Center, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran
دنیا علی نژاد - Assistant Professor, Department of Pediatric Dentistry, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran
یوسف عرفانی - Associate Professor, Department of Medical Laboratory, School of Allied Medical Sciences, Tehran University of Medical Science, Tehran, Iran

سابقه و هدف: با وجود پیشرفت در صنعت بهداشت دهان و دندان، مشکل پوسیدگی دندان به عنوان یکی از شایع‎ترین بیماری های دهان به قوت خود باقی است. یکی از روش‎های جدید مبارزه با پلاک دندان که عامل اصلی پوسیدگی است، استفاده از باکتریوفاژ لیتیک خاص است. از این رو هدف مطالعه حاضر بررسی تاثیر فاژ لیتیک اختصاصی بر رشد و مهار بیوفیلم S. mutans و S. sanguinis جدا شده از پلاک دندانی پوسیده بود. مواد و روش ها: در این مطالعه مقطعی- توصیفی نمونه های پلاک دندان جهت جداسازی S. mutans و S.sanguinis جمع آوری و کشت در محیط MSA صورت پذیرفت. جدایه های مشکوک با تست های بیوشیمیایی بررسی و در نهایت با PCR تایید شدند. توانایی تشکیل بیوفیلم با رنگ سنجی کریستال ویوله در پلیت میکروتیتر سنجیده شد. باکتریوفاژ لیتیک با روش double layer agar از فاضلاب خام شهری جداسازی و مورفولوژی فاژ با میکروسکوپ الکترونی TEM بررسی شد. اثر فاژ لیتیک بر رشد S.mutans و S. sanguinis به روش لکه‎گذاری در آگار و انتشار در چاهک و بر مهار بیوفیلم سنجیده شد. یافته ها: از ۱۵۰ پلاک مورد بررسی،  ۶۵ جدایه (۴۳/۳۳درصد) S. mutans و ۴۰ مورد (۲۶/۶۷درصد) S. sanguinis جداسازی شد. جدایه های S. mutans  (۰/۴۳=OD)، بیوفیلم قوی تری به نمایش گذاشتند. نتایج بررسی TEM، باکتریوفاژ لیتیک متعلق به خانواده Siphoviridae  را نشان داد که اثر مهاری خوبی بر رشد S. mutans و S. sanguinis داشت و تا ۹۶ درصد قادر به مهار تشکیل بیوفیلم بود. استنتاج: باتوجه به اندازه ریز ذرات فاژ که می‎توانند قدرت نفوذ خوبی برای ورود به لایه های بیوفیلم داشته باشند، می توان به توانایی فاژ به عنوان روشی برای مبارزه با پلاک دندان اشاره نمود.

dental plaque, S. mutans, S. sanguinis, bacteriophage, biofilm, پلاک دندان, S. mutans, S. sanguinis, باکتریوفاژ, بیوفیلم