احمد محمودیان - Associate Professor, Department of Community Medicine and Family Physician, School of Medicine, Isfahan University of Medical Sciences, Isfahan, Iran
پرستو گلشیری - Associate Professor, Department of Community Medicine and Family Physician, School of Medicine, Isfahan University of Medical Sciences, Isfahan, Iran
مریم رجالی - Resident in Family Physician , School of Medicine, Isfahan University of Medical Sciences, Isfahan, Iran

سابقه و هدف: آموزش به بیمار بخش مهمی از فرایند درمان بیماری است. مدل های آموزشی مانند مدل اعتقاد بهداشتی (HBM) بر انگیزه افراد تاکید دارند. مطالعه حاضر با هدف بررسی تاثیر این روش آموزشی بر عملکرد خودمراقبتی و شاخص های متابولیک در بیماران دیابتیک تیپ دو، طراحی و اجرا شد. مواد و روش ها: در این کارآزمایی بالینی، ۸۰ بیمار دیابتی تیپ دو، به صورت تصادفی به دو گروه ۴۰ نفری مداخله و کنترل (مراقبت روتین) تخصیص یافتند. درگروه مداخله در چهار جلسه ۹۰ دقیقه ای به شیوه سخنرانی و پرسش و پاسخ با رویکرد مدل اعتقاد بهداشتی، مطالب شناخت دیابت و باورها، سبک زندگی و خودمراقبتی آموزش داده شد. در همه نمونه ها، قبل و چهارماه پس از مداخله، اندازه گیری قندخون ناشتا (FBS)، میانگین قندخون سه ماهه (HbA۱C)، لیپوپروتئین ها (LDL Cholesterol)، فشارخون و نیز تکمیل پرسشنامه های سازه های مدل اعتقاد بهداشتی و رفتارهای خودمراقبتی انجام شد. داده های مطالعه با نرم افزار SPSS۲۳ و آزمون تحلیل کوواریانس در سطح معناداری ۵ درصد آنالیز شدند. یافته ها: میزان افزایش نمره سازه های آگاهی (۰/۰۱=P)، عملکرد (۰/۰۱=P) و خودکارآمدی (۰/۰۴=P) و میزان کاهش نمره سازه موانع درک شده (۰/۰۲=P) در گروه مداخله نسبت به گروه کنترل بیش تربود. دو گروه از نظر شدت تغییرات FBS، LDL و فشارخون مشابه بودند، اما تفاوت معنی داری از نظر شدت تغییر HbA۱C (۰/۰۴=P) داشتند. استنتاج: آموزش مبتنی بر مدل اعتقاد بهداشت بر ارتقای رفتارهای خودمراقبتی و کنترل عوارض متابولیک در بیماران دیابیتیک موثر به نظر می رسد. طراحی و اجرای مطالعات مشابه با بازه زمانی طولانی تر و حجم نمونه بیش تر و نیز برای سایر بیماری های مزمن مانند پر فشاری خون و بیماری های مزمن قلبی پیشنهاد می شود.   شماره ثبت کارآزمایی بالینی : N۵۲۰۱۷۱۲۳۰۰۳۸۱۴۲IRCT

Type ۲ diabetes, self-care, health belief model, health education, clinical trial, دیابت نوع دو, خودمراقبتی, مدل اعتقاد بهداشتی, آموزش سلامت, کارآزمایی بالینی