حمیرا زردوز - Associat Professor, Neurophysiology Research Center, Department of Physiology, Faculty of Medicine, Shahid Beheshti University of Medical Sciences, Tehran, Iran
فروزان صادقی محلی - Assistant Professor, Diabetes Research Center, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran Department of Physiology, Faculty of Medicine, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran
مینا سلیمی - Associat Professor, Neurophysiology Research Center, Department of Physiology, Faculty of Medicine, Shahid Beheshti University of Medical Sciences, Tehran, Iran

سابقه و هدف: وقایع استرس زا در دوران شیرخوارگی، اختلالات متابولیکی در دوران بلوغ را ایجاد می کند. بنابراین هدف از این مطالعه، بررسی اثر استرس دوران شیرخوارگی بر تعداد و مساحت جزایر لانگرهانس پانکراس در مواجهه با استرس شوک الکتریکی و روانی دوران بلوغ در موش های صحرایی نر بالغ بود. مواد و روش ها: در این مطالعه تجربی، موش های صحرایی نر به ۶ گروه کنترل (بدون استرس)، early-stress (استرس فقط در ۲ هفتگی)،pubertal-foot-shock  (شوک الکتریکی در ۱۰-۸ هفتگی)، pubertal-psychological (استرس روانی در ۱۰-۸ هفتگی)،early+pubertal-foot-shock  (استرس در ۲ هفتگی و شوک الکتریکی در ۱۰-۸ هفتگی) و early+pubertal-psychological (استرس در ۲ هفتگی و استرس روانی در ۱۰-۸ هفتگی) تقسیم شدند. استرس روزی ۲ بار به مدت ۵ روز متوالی القا گردید. در پایان آزمایش، حیوانات بالغ پس از بیهوشی با پنتوباربیتال، سرهایشان جدا و بافت پانکراس آن ها برای اندازه گیری تعداد و مساحت جزایر لانگرهاس تحت بررسی بافتی قرار گرفت. یافته ها: استرس های دوران شیرخوارگی و بلوغ به تنهایی تغییرات چشمگیری در تعداد و مساحت جزایر ایجاد نکردند. اما استرس روانی بیش از استرس فیزیکی توانست در مواجهه با استرس شیرخوارگی تعداد و مساحت جزایر را به طور قابل ملاحظه ای نسبت به سایر گروه ها تغییر دهد. استنتاج: موجود زنده در صورت استرس دوران شیرخوارگی، زمانی که در دوران بعدی حیات در معرض استرس قرار می گیرد، مستعد تغییرات مورفولوژیکی در بافت اندوکرین پانکراس به صورت افزایش در تعداد و مساحت جزایر می کند.

early life stress, psychological stress, physical stress, Langerhans islets, استرس دوران شیرخوارگی, استرس روانی, استرس فیزیکی, جزایر لانگرهانس