جمال رضایی اوریمی - M.Sc in Medical Sciences History, Student Research Committee, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran
ابراهیم نصیری - Assistant Professor, Department of Anesthesiology and Operating Room, Traditional and Complementary Medicine Research Center, Addiction Institute, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran
مصطفی معلمی - Assistant Professor, Department of Islamic Thoughts, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran
سهراب پاداشی - Anesthesiology Instructor, Department of Anesthesiology and Operating Room, Faculty of Allied Medical Sciences, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran

سابقه و هدف: گزیدگی ناشی از جانوران و حشرات سمی، مرگ و میر بالایی در جهان دارد، پیشگیری و درمان به موقع همواره مورد توجه محققین می باشد. با توجه به درخشش حکمای طب ایرانی به ویژه ابو علی سینا، این پژوهش با اقتباس از کتاب قانون ایشان، در زمینه تشخیص و درمان گزیدگی جانوران سمی انجام شد. مواد و روش ها: این مطالعه از نوع پژوهشی کیفی می باشد که با مروری بر کتاب القانون فی الطب و با واژگان کلیدی گزیدگی، گزش، جانوران و حشرات سمی متون مربوط به تشخیص و درمان گزیدگی ها و گزش انواع جانوران و حشرات سمی، استخراج و جمع بندی و مورد تحلیل قرار گرفت. یافته ها: برای تشخیص گزیدگی ها، از بررسی و معاینه دقیق بیمار، علائم و نشانه های گزش، طبقه بندی حیوانات و حشرات سمی مثل مارها، زنبورها، رتیل ها و سایر حشرات استفاده شد. روش های درمانی بر پایه عدم نفوذ سم ناشی از گزش در بدن، به وسیله درمان با مفردات و به کارگیری درمان غیر دارویی و جذب سم به خارج بیان شد. استفاده از روش های متعددی مثل مفید بودن بیش از ۱۸۰ مفرده گیاهی، حیوانی و معدنی و داروهای مرکب و روش های متعددی برای درمان گزیدگی ها گزارش گردید. استنتاج: روش های تشخیصی، درمانی و استفاده از مفردات متعدد جهت تشخیص و درمان گزیدگی ها و نیش حشرات، در کتاب قانون به طور گسترده آمده است، هرچند قرابت زیادی در روش های درمانی طب رایج با آنچه در قانون آمده وجود دارد ولی شواهد علمی مناسب برای سایر موارد مثل مفردات معرفی شده جهت انجام مطالعات پیشنهاد می شود.

bite, sting, treatment, diagnosis, Avicenna, Canon of Medicine, Iranian traditional medicine, نیش, گزیدگی, درمان, تشخیص, ابن سینا, القانون فی الطب, طب سنتی ایرانی