حبیب الله صادقی - جمعیت شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
علی عزیزی - استادیار گروه جمعیت، اقلیم و محیط زیست، موسسه تحقیقات جمعیت کشور، تهران، ایران
رسول صادقی - جمعیت شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

جنسیت به منزله یکی از عوامل مهم حفاظت از محیطزیست به رسمیت شناخته شده است. با وجود این، هنوز ادغام جنسیتی در برنامهریزیها و سیاستگذاریها بهمنزله یک گزینه فرعی و هدردادن بودجه در نظر گرفته میشود. تحقیق حاضر، با بهرهگیری از دادههای مجمع جهانی اقتصاد و دانشگاه ییل و با استفاده از روش خوشهبندی میانگین کا و رگرسیون حداقل مربعات معمولی در چارچوب نظریه متابولیسم جمعیت طی سالهای ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۰، به ارزیابی تاثیر ابعاد چهارگانه شکاف جنسیتی بر عمل کرد محیط زیستی کشورهای منتخب جهان میپردازد. نتایج خوشهبندی فضایی نشان داد کشورهای جنوبی و میانی قاره افریقا و جنوب آسیا در خوشه ۱ با پایینترین مقادیر فرصت و مشارکت اقتصادی، بهداشت و بقا، دست یابی تحصیلی و توانمندسازی سیاسی قرار دارند. ازاینرو، ابتدا باید ابعاد دست یابی تحصیلی و بهداشت و بقا را مدنظر قرار دهند. خوشه ۲ با مقادیر متوسط در امریکای جنوبی، آسیای شرقی، خاورمیانه و اروپای شرقی برای رسیدن به عضویت در خوشه ۳ و همچنین خود خوشه ۳ در کشورهای اروپای غربی، امریکای شمالی و استرالیا برای حفاظت بیشتر از محیطزیست باید بر دو بعد فرصت و مشارکت اقتصادی و توانمندسازی سیاسی زنان تاکید کنند. علاوه بر این، نتایج رگرسیون حداقل مربعات معمولی چند متغیره نشان داد که ابعاد شکاف جنسیتی ۴۱ درصد از نوسانات عمل کرد محیطزیستی کشورهای منتخب را تبیین میکند؛ بنابراین، میتوان گفت که عمل کرد ضعیف محیط زیستی در کشورهای آسیایی، افریقایی و امریکای جنوبی ناشی از شکاف جنسیتی است. علاوه بر این، دو بعد دست یابی تحصیلی و توانمندسازی سیاسی زنان مهمترین مولفههای اثرگذار بر عمل کرد محیطزیست اند.

خوشهبندی فضایی, رگرسیون حداقل مربعات معمولی, شاخص عمل کرد محیطزیست, شکاف جنسیتی, متابولیسم جمعیت