علی نیاپور - Associate Professor, Research Laboratory for Embryology and Stem Cells, Department of Anatomical Sciences, School of Medicine, Ardabil University of Medical Sciences, Ardabil, Iran
شهاب بهلولی - Professor, Department of Pharmacology, School of Pharmacy, Ardabil University of Medical Sciences, Ardabil, Iran
مرضیه شریفی پاسندی - MSc in Biochemistry Molecular and Cell Biology Research Center, Faculty of Medicine, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran
بهنام محمدی قلعه بین - Assistant Professor, Department of Medical Parasitology, School of Medicine, Ardabil University of Medical Sciences, Ardabil, Iran

سابقه و هدف: درمان لیشمانیوز به دلیل عوارض جانبی متعدد و ایجاد مقاومت دارویی نسبت به داروهای خط اول درمان با پیچیدگی هایی همراه شده است. با توجه به اثر سیتوتوکسیک و ضد سرطانی عصاره سیاه تخمه، این مطالعه با هدف ارزیابی اثرات ضد لیشمانیایی با استفاده از روش رنگ سنجی MTT (۳-(۴,۵-dimethylthiazol-۲-yl)-۲,۵-diphenyltetrazolium bromide) و شمارش سلولی انجام گرفت. مواد و روش ها: تعداد ۱۰۶×۵/۲ پروماستیگوت لیشمانیا ماژور در فاز ایستا به هر چاهک از پلیت های ۹۶ خانه اضافه شد. عصاره سیاه تخمه در رقت های افزایشی (۴/۲ – ۰۵/۰ میلی گرم بر میلی لیتر) به چاهک ها افزوده و به مدت ۴۸ ساعت در دمای ۲۵ درجه سانتی گراد انکوبه شد. از داروی گلوکانتیم به عنوان کنترل استفاده شد. پس از سانتریفیوژ، محلول رویی خارج و۵۰ میکرولیتر MTT اضافه گردید. بعد از سه ساعت انکوباسیون، محلول رویی جدا و حلال  DMSO افزوده شد. جذب نوری با دستگاه الیزا ریدر قرائت گردید. از روش رنگ آمیزی تریپان بلو برای ارزیابی اثر عصاره سیاه تخمه روی پروماستیگوت های لیشمانیا ماژور استفاده گردید. یافته ها: عصاره سیاه تخمه به صورت وابسته به دوز باعث کاهش درصد زنده مانی پروماستیگوت های لیشمانیا ماژور شد که در مقایسه با گروه کنترل تفاوت آماری معنی دار داشت (۰۵/۰p<). در روش MTT، IC۵۰  عصاره بر روی پروماستیگوت های انگل لیشمانیا ماژور ۳۶۵/۰ و گلوکانتیم ۰۱/۷۱ میلی گرم در میلی لیتر به دست آمد. استنتاج: عصاره آبی سیاه تخمه نسبت به گلوکانتیم تاثیر بسیار قوی تری روی اشکال پروماستیگوت لیشمانیا ماژور دارد.

leishmania major, Agrostemma githago, MTT assay, لیشمانیا ماژور, سیاه تخمه, MTT