بهرام اخوان کاظمی - استاد گروه علوم سیاسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
منا حمیدی نسب - دانشجوی دکتری علوم سیاسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

عدالت و آزادی از مفاهیم بنیادین و اساسی جامعه بشری است که رابطه این دو همواره مورد توجه اندیشمندان علم سیاست بوده است. آنچه بیش از تحلیل موردی این مفاهیم مساله ساز بوده، تحلیل این دو مفهوم نسبت به یکدیگر است که محل بروز آراء مختلف و مکاتب گوناگونی شده است. یکی از متفکران عصر حاضر که به مسئله عدالت به عنوان محور اساسی یک جامعه دینی برای نیل به سعادت می نگردد محمدرضا حکیمی است. او که از پیروان مکتب تفکیک است مرکز ثقل اندیشه خود را بر عنصر عدالت قرار داد و تمام مناسبات سیاسی و اجتماعی و اقتصادی حکومت اسلامی را متاثر و در نحوه تعامل با این عنصر قوام بخش می داند. آنچه مطمح نظر نویسنده است بررسی جایگاه این عنصر نسبت به مفهوم دیگری نظیر آزادی است. چرا هرچه جوامع پیچیده تر می شود، سخن از عدالت، آزادی و رابطه این دو در ساحت های گوناگون زیست جمعی و ساختارهای کلان اجتماعی دشوارتر می شود. اهمیت این مسئله، ضرورت توجه به اندیشه های اسلامی و بومی را مطرح می سازد که می تواند زمینه را بر ترسیم نقشه راه متناسب تر با زیست و حیات سیاسی جوامع اسلامی هموار سازد. بر این اساس در پاسخ به این پرسش که چه نسبتی بین این دو مولفه در دیدگاه علامه حکیمی برقرار می شود؟ می توان گفت در دیدگاه ایشان رابطه مستقیم و قوام بخشی بین دو عنصر عدالت و آزادی وجود دارد؛ به گونه ایی که اگر آزادی نباشد نیل به عدالت امکان پذیر نخواهد بود.

محمدرضا حکیمی, عدالت, آزادی, اقتصاد, حکومت